1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 47
a— — en büyük ulacaktan Fransa vaz geçtli. Bundan başka, Fransa, harbin <işgal felâketirni duy- muştur. İcabında, bunun elrafın- da bir takım belâgzatler yumurt- hıyarak, tamirat alacağı muka- bilinde harp borçlarımı takas el- mek davasını müdafaa edekhilir. 2. — Fransız frangının itibarı sağlamdır, çünkü —Fransta'nın e- linde muazzam — miktarda altın vardır. Fransanın ödememesi, para esasını sarsımaz. 3. — İngiltere, hem altın asasın dan ayrılmıştır, hem de altın e- sasinm aleyhindedir. Taksili e- ci) ettimmek yani İngilz (lirası şeklinde hazır tutarak tahvil işi ni daha münasip bir. zamanda yapacağını söylemek, hem İngil- terenin siyasi itibarına — yakış- max hem de tehlikeyi biraz da- ha geçiktirmek olurdu. Düviz şeklinde de ödeyemezdi, çünkü düşme istidatları gösteren İngiliz lirasını büsbülün düşürmüş olur- du. Bu mülâhazalarla, İngiltere, üçüncü şekli yani altınla ödama- yi tercih etti. Ingiliz lirasını tutmağa tahais e- dilen para iharetti. Döviz şeklinde ödemiyeceği için paranın tohlikeyo girmesine im- kân yoktu. Altın mevcudunu a- zaltmakla, Fransa ve Amerika aleyhindeki ithamını bir kere da. ha ifade etmiş oluyordu. Çünkü İngiltere'ye göre (vaziyet te bu merkezdedir). & Almanya silâhları bırakma ko- misyonundan çekilirken, kendi- sile diğer devletlerin musavat esası kabul edilmediği takdirde komisyon müzakerclerine işti- dövizden Fransa ile Amcrlluı. altın idharı- tü kaç yıldır başlıca gaye bilmiş- lar ve para asası buhranile bey- nelmilel tediyeler buhranına se- bep olmuşlardı. Bir kaç ay son- ra beynelmilel iktisat köngresin de toplanıldığı zaman, İngiltere, bu seferki tediyeyi, hasımları a- leyhine bir vesika gibi kullana- caklır. Iktisatçı Gustav Cüassel, Ingilte- renin üdemçsini şöyle izah edi- yor; İngiltere ödedi, çünklü A- merika onun kulağfına eğilerek: WkŞayet, sen borçlarını üdemez- sen senin borçlularnm da sana ü- damezler. Ve, borçların borçlar da siyasi arkasından — ticari tehlikeye girer! Eğer Fransanın kendisi de dün-“ yanın cn muazzam alacaklıla- rmdan biri olmaszaydı, Cassel'in hakkı olabilirdi. Fakat, nasıl a- lur da Amerika, İngiltereyi kor- kutabilir de, Fransaya ayni teh- likeyi iyaret etmiş olmaz? Maamafih Cassal gibi bir ada- mın bu gibi tafahhuslara giriş- mesi manalıdır. <Söyleyene de- gil, söyletene bak!s derler, Cas- Gel, siyasi boyçlardan sonra tica- ri borçların da günün birinde tasfiyoye ihtiyaç göstereceğini şimdilik ancak bu şekilde ifade edebiliyor. Biz halbuki, umum? tasfiye çanlarının bir gün çala- cağına kanliz. — B. A. rak — etmiyeceğini — bildirmişti. Versallleş sulhnamesine İmzası" nı attığındanberi galip devletle- rin her dediğine boyun oeğmoek mevkiinde olan — Almanya'nın 47
