1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 39

2 — Hayatın ardında kalan içtimai telâkkileri benimaemek. ı'lc Ağaoğlu Ahmet Beyle aramızda cereyan eden son 'münakaşa, 'Ürkiye'de İnkılâp üöncesi münevverliğinin, inlılâp münevverliğile o- lan fikir ve telâkki ayrılığımı güsteren yeni bir delildir. Cümhuriyet gazetesini takip eden akuyucularımız. bu münakaşayı görmü; olacaklardır (1). Ağaoğlu Ahmet Beyin, daha ziyade «İnkı lâp ve Kadrosyu ele almakla beraber bütün Kadro neşriyatını hedef tutan tenkitlerine yine ayni sütunlarda cevap vermeğze çalışlık. Fakal Ahmet Beyin cemiyeti telâkki tarzile, hizim bugünkü hnyatın gidişi hakkındaki nazari ayrılığımızı, deha ziyade konkre mevzular üstün- de cercyan cden bir garzele Mmünukasasının slasına sığdırmak kabil değildir. Binaenaleyh biz, Ahmet Beyin mensup bulunduğu münevver nesille, bizim cihanı görüş tarzımızı biribirinden ayıran bazı noktala- rı lâyıkile tebarüz ellirmeyi «Kadroznun bu sayısına bıraktık. Tezimizin lüyıkile anlaşılması ve bilâkare bunlar üzerinde daha çer- çeveli münakaşalara imkân vermek için fikirlerimizi maddeler hu- linde tesbite çalışacakız. Fakat bundan evvel, Ağaoğlu Ahmet Beyin umumi kunaatlarını kı saca işarct cbmezsek mukakil tezimiz bittabi vuzuhsuz kalır, Ağaoğlunun, yalnız kendisine hâs olmamak ve onun mensup olduğu münevver naslin - bilhassa Darülfünun müncvyverliğinin - ucnumi id- rakini teşkil clmekle beraber bugün bilhassa Ağaoğlunun kalemin- de iladesini bulan cihanı tolâkki tarzımı kısaca #u sekilde düsturlaştı rabiliriz : Kurunu kadimeda bir Yunar ve Orta çağda hir rönzunns medeniyel! vardı ki, devirlerinde cihan medeniyetinin mihverini bunlar - teşkil eder. Bugün muasır medeni'yelin mihveri de Avrupadır. ÂAvrupa me- deni tekâmülünü, birinsi adımda rönesanza, ikinci adımda Yunana bağlamak sırratila medeni inkisafın tabii teselsülünü yapmış ve be- şerin fikri mücadelclerinin bir senlezini vücelt glirmiilir, Şu halde Avrupa nizamı bu günün boşeri yahut üniversel nizamıdır. Onun iktisat, hukuk, sivyascet, sanat, Muageret ve saire bütün içtimai şekilleri bültün inzaniyat icin doğrudur ve makuldür. Başka meamleket- ler için ilim ve kakikat denilen şey, Avrupanın bu içlimai şekillerini tetkik etmeklen ve benimsemekten başka ne alabilir? Meselâ Ağaoğ luna göre Ayrupanın inkitaf yolu, Avrupa haricindeki büfün cemı- yetlerin tabitekişaf yoludur. Fertierim çarpışma3ı, TTekkİktmr - ÇArpış- ması, simfların Carpışması, memleketin çarpırması; hmfâsa klâsik demokrTasinin bttün icaplarr haricinde yoni—bü— milli—nizarti Tcommül () Bu basitleştirikniş lı" bizce Ağaozlunun ve onun bütün naslinin tabi bir isah darzıdir. ki bu, gerek onun görek © neslin bürün yarıl larında. ders takrirlerinde ve k mferanslarında daimi bir meyzudur. Böyle bir Kon- feransı Ağaoğ 'ıhıı şen Kü ınnlıı' ı hep & ılı mek farsutan - bulmuştuk. Mamafilı bizim hulasamızda yanlış varaa ve Ağzaoğlu bü Tiküde dwı_ıku covup vercbilirler; kendileri hakkında kendilerinden veni bir şey ş!t..ıış oluruz. (Ağaoğlu met Bün tenkitleri ve cevaplarımız, Ünmhuriyetin 15 teşrinisani 19832 ve 27 kününüevyel 1932 aihleri arasında çıkan nüshü- larında inti şar etmişlir). 39