1 Aralık 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 27

Cihan içinde Türkiye: Rejimler, Nasıl Nicin Değisiyor? Burhban Asaf. Harpsonrasında birisinin hastalığı kuvvetle şayi oldu. Bu has- ta, demokrasi idi. Bir taraftan onun neden haslalandığı hakkın- da kitaplar yazılırken, bir taraftan da Rusya'da komünizm ve İtalya'da faşizm gibi demokrasiyi bilfiil tasfiye etmiş rejimler peyda oldu. Fakat demokrasinin hastalığı hakkındaki — tetkik- ler devam etti. Bütün bu tetkik ve münakaşalarda, demokrasi, haddi zatinde ve kendi manası içinde müstakillen mevcut bir rejim olarak alındığı için, mesele, ne «Hukuku esasiyeonin sı- nırlarını ne de mantık cambazlıklarının hünerlerini aşabildi. Faşizim bile, cocukluk yaşında iken, demokrasiyi bilfiil ertadan kaldırdıktan sonra, prensiplerini takrir ettiğini zannetti Bir a- gir ve kötü işliyen ve ayrıca da milli menfaati bir takım dilim- lere bölerek onları fırkalar arasında dağıtan cihaz vardı ki —or- tadan kaldırılmız ve bu cezri hareketle her kötülük sakıt olmuz- tu. Demokrasi zuhur ettiği gündenberi onun aleyhtarlığımı ya- pan şurada ve buradaki fikir ve menfaat zümreleri, meselâ F- ransa'daki Action Française'ciler, bunu görünce, hükümdarcı olmanın çoktanberi nazari kalmış sofuluğunu fasşizmin ateşinde tazelediler. Ölmek üzere olduğu söylenen ne kadar tesbit edil- miş kusurları varsa, şişirerek tekrar ettiler. Almanya'da, Kay- serliğin kaldırılması daha taze bir tarihte yapıldığzı için, hüküm- darcılık; sağ cenah muhafazakârları, çelik miğfer teçkilâtı ve bir aralık Hitlerci saflar arasında dahi kendine, Fransa'dakin- den çok daha kalabalık taraftarlar buldu. Ayni Faşist dalgası, Cumhüriyetçi mensuplarını gine Almanya da Hitlerci'likte, Po- lonya'da ise Pilsudsky rejiminde buldu. Daha ehemiyetsiz kol- lar halinde de, Macaristan'da, Avusturya'da ve Yugoslavya'da kendine yuvalar yaptı- Hattâ, Finlandiya'ya kadar cıktı. 27