1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 8

normal ihtiyaçlarına değil, normalin fevkindeki ihtiyacat ve taleplerine cevap verir bir hale getirmek inkılâba kurşı borçlarımızın. ve vazifeleri- miyân birincisidir Bunun içindir ki Türk devleti acık bütçeden, mütevazin bülçeye nasıl gkeşmişse, şimdi mütevazin bütçeden de h müteyazin hem sengin büt- çeye öylece ve uyni sür'ak ve şiddetle ek meobnuriyetindedir. Çünkü yalnız: <Bütçe muyazenesi demek, bütçenir. ihtiyacı vo maksada kifayeti domes doeğildir » — İsmet Pasşa — © Türkiyede Bütçe işlerine tarihi bir bakış : Hem mütcvuzin, hem de vengin bir bülccyi müdafaaya cahşirken Türki- yede hütçe işlerinin tarihi islihnlesini den geçirmek ve bu suretle açık bütçden müteynazin bütçeye intikal xeyrini görünüde canlandırmak ve ni- hayet son yıllardaki bütee vaziyetlerini vererek zenyçin bir bülçe zarureli- ni rakamların elile tasvire çalışmak fuldeden hali olmuvacktır. Türkiyeye xbütçes kelimesi ve «muvazeneci maliye» mefhumu ilk defa. Tan dmattan ve bilkuşsa «1852 ıslahat fermanıxndıan sonra girdi. Bu ferman, Türkiyede «Hazinei hümayunu ile «Hükümet bazinesinni birleştirdi. İlk «Meclisi Muhasebei Yaliyesyi tesis elli. Dovletin senevi bütçesinin tamnsi- mini ve bütçe muameclâlının her ay padişah tarafından müraükabesi usu- lünü koydu. Ku ıslahatı takip eden yılarda, devlet bütçesinin masarifatı fasılları İle varidat kaynakirmı şu mddoler toeşkil ediyordu: Varidat fasılları Musariln! Tasılları 1 — Bilâ yustla vergiler 1 Baray tahsisati 2 — Rilvasıta verşsiler ? — Devlet dalreleri tahsisatı 3 — Emlâki miriye hasılatı $ — Harici barçlar 1 — Mümtaz evaletler verzsileri d — Duhill borclar 5 — Muhtelif resimler Bu fuşsılların meselâ 1660 bütçesinde para olarak ifadesi şu idi: Varidat Masarifat Açık 12.211.R10 Altın Hra 13.934.010 Altın lira 1722.130 Altın lira Ayni senede dahili ve hurici borçların faizleri ile senevi itfa olunacak re- sülmal 3.270.0â40 Hira yani umüm masarifin lahminen ©ç 244 ünü ve sarny tahsgisatı da ©, 14 ünü teskil ediyor ve memleektin tahmin olunan 'nüfusu- nun beherine isabet eden vergi miklurı 47/100 lira, yani allım lira yüz ku- ruş hesabile 47 kuruş kadur tutuyordu. Bu yıllardaki bütçelerde masarifat Tasıllarının en karıkteristik vasfı dev let vyarldatından hemen yarısının (1) Saray ve Düyunu umumiye gibi iki Yuzulf ve zalim müstehlike feda edilip gitmesiydi. O zamanki devlet borç- () Çünkü bazı Düyünü umumiya hiss dan fazlasını eriliyordu. 1 devlet varidatırın yüzde kırkm- 8