1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 29

mektir. Her tarih devrinde bir sistem doğmuş, yaşamış ve öl- müştür. Bunun için tarih devirlerinde doğan, yaşıyan vea ölen sistemlerin izlerine yanyana içiçe tesadüf etmek mümkündür. Sistemin istihalesi demek yeni bir tarih devrinin başlaması da- mektir. Bir iktisndi sistemin anasırnı teşkil eden noktalar ara- sında teknik, ya an'anevi yahut ilmi, içtimai nizam ya sınıfçı yahut halkçı. iktisat zihniyeti de ya ferdiyetci yah kütüncü ya kanaatkâr yahut kârcı olabilir. Türkiye milli iktisadiyatında bu vasifları ararsak, onun en mü him kısmı itibarile an'anevi ve ampirik bir teknike. sımıfçı bir iç- timai nizama, ferdiyetçi ve kürcı bir zihniyete dayandığmı vö rürüz. Halbuki, devletin yeni iktisat politikasının bir taraftan gaye diğer taraftan usul bakımından vereceği nelicelerin her halde milli iktisat sistemine yeni unsurlar getireceği aşikârdır 1 — Devlet, modern sanayili bizzat kurmakla memlekete rasyo- nel ve ilmi tekniki getirmiş olacaktır. Büyük devlet sanayii an- cak modern teknike istinat edebilecektir. Binaenaleyh mevcut sistemin ampirik tekmikinin yerine ilmi teknik namzettir. Bugün bazı sanayi bramnşlarında meselâ ipekçilikte aşure kazanile ipek kozası çeken, el ütüsile apre yapan bazı işletmelerin memle- kette rasyonel teknikin mübessiri olacağını aklı selim sahibi bir kimse sşüphesiz düşünemez. Rasyonel teknikin büyük mik- yasta misallerini devlet hatlarile hususi şirket hatlarında görü- rüz. Devlet hatları en modern malzemeyi kullanır. Hususi hat- lar, hâlâ kırk elli senc evvelki malzemeyi terkedememiştir. 2 Devlet sanayiinin kurulmasile is varenle iş alan arasındaki münasebetlerin şekli de değişecektir. Devlet sanayii patronla a- mele münasebetine değil, milletin külli ifadesi olan devletle mil- letin iş alan efradı arasındaki içtimai münasebetlere sahne ola- caktır. Halbuki bugün mevcut yecüc ve mecüc şeklindaki milli sanayide bariz bir amele patron mümnasebeti vardır. Bu müna- sebet. millet bütimlüğünü kıracrir bir neticeye her zuman mün- cer olabilir. Devlet sanayii, milli iktisadiyatın içtimai nizamına sınfçı değil, halkçı bir unsur getirmekle mevcut sistemin orijinal bir içtimai çehre almasına âmil olabilecektir. 29