1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 10

Harbi umumi bülçeleri Varidat MWMasarifat Açık 1015—1916 26.800.000 35.600.000 8.800.000 Altım İira 1916—1917 25.600.000 $9.700.000 14.100.600 » 1917—1918 23.500.000 35.300.0600 L1.800.000 » Mamafih genç Türkler İmparatorluğunda uçıklardan, yahut harici istik- razlardan kimsenin tehavvuş attiği yoktu. Harbi umumiye kadur Düyunu umumive bütçede mütemadiyeon hissesini artlırmıştı. Fakat ayni suretle nekeri ve bürekratik masrafların da artması, istikradar seklinde memle- kete sokulan cenebi sermuyesinin hiç bir saretle müstahsil ve Iktisşadi te- şebbüslere akmasına imkân bırakmıyordu. Esasen hükümet başsında bu- lunan genç Türk rehberlerinin idrak seviyesi hiç bir zaman bazsit bir kü çük burjuva idrakini ve temayülünü aşamadı ve milli denilebilecek bir ik- tisat siyasetini kayrıyacak hadde yükselemedi. Meselâ o vakit akalliyetlerin alelâde gehir piyasalarındaki ielevvuklurınua karşı tahrik edilen küçük esnaf ve küçük sermayedar tabakalarile milli iktisadiyat hedeflinin Yethedilebileceği sehabında bulunmak, millli kasap- lık, milli bakkallık, milli berberlik gibi gurip unvanlarla ileri sürülen alelâ- de esnaf Leşebbüslerile bir milli sermaye terakümünün vücut bulabilece- gine inanmak, onların bu küçük burjuva illüzyonlarının safiyane tezahür- leridir. Budan başka gene genç Türkler İmparalorluğundu cari bir zihniyete gö- re, büyük nafın teşebbüsleri, bir hükümet işi olmuklurn zivade imliyadlı ecnebi sermayesinin iştiğal sahasıdır. Bu itibarle de genç Türkler maliye- sinde nafta işleri hissesi - 0 da büro masraflarına tahsis 'olunmak üzere- hiç bir zaman varidatın (5> 3.5) ünü uşamadı Hulâsa, gerek Tanzimat, gerek Meşrutiyet bütçelerinin bünvevi ve müşte- rek menfi vasıflarını şöyle hulâsşa edebiliriz: 1 — Ru bütçeler mütevazin üeğildi 2 — Harlet borçlar 'her ikl devirde de milli varidalin en ax uçte birini yi- yordu. 3 — Varidat membaları iktisadi gelirlere değil, doğrudan doğruya vasıtalı ve vasılasız vergilere dayanıyordu. | & — Bütçe varidata münbhasıran imnüslehlik kanallardan akıp gidiyordu. 5 — Devlet bütçelerinde milli iktisadiyatı kurma ve koruma mahiyeti yoktu. 6 — Bu bütçeler her iki devirde de Poliliko-Sosyal mahiyeti itiburile niha- yet bir yarı müstemlike bütçesinden başka bir şey değildiler Millit hiikümette biltçe : Milli mücadele ve Lotan muahedesile, nillli ve müstakil bir devletin bütün inkişaf şartlarını balz olnrak doğan yeni Türkiye Cümhuriyeti, daba lk gününden itibaren, devlet malivesinde sıhhatlılığı, milli siyasetinin ilk ve Gemel prensiplerinden biri oluruk aldı. Bu prensip tutbikat hayatında şu düsturlarda ifadesini buldu: 1 — Bütçede muvazene, £ — İstikrazlardan çekinmek (Tesisat-İnşaat maksatları haricinde), — Bütçedeki muvazenenin ithalât - ihracat işlerinde de bemini, — Nafıa ve inşa işlerinin devlet elile başarılması, — Ecnebi sermayesine imtiyazlar verilmemesi. Mamafih imtiyaz kayıt v —a ©ç 10