1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 34

“Makinaların muhacereti”-ne zeyl.*” Bir frenk muharriri, Henri B&raud, son çıkan bir kitabında, es kiden Orta Avrupa'nın en canlı sanayi merkezlerinderi biri olan Avusturya'nın Viyana varoşundaki bir büyük fabrikanın ölü- münü şöyle anlatıyor: «Bu, çıplak bir kırda, sürülmüzs, fakat, eklimemiş, rüzgürli tarlaların or tasında bir yerdir. Manzata bir yandan şimal ovalarını, bir yandan Mu- saristan'ın pusta'sını hatırlatıyar. Bu sürzülmüş çölde, bir büyük — cadde, dosdoğru, uzanıp gövün eteklerine saplanıyor. Tu orada, la uzakta, bir di zi yüksek fabrika bacası ufukta bekçilik ediyor. Her şey uykuyu dulmış gKibidir. Ne bir duman, ne bir nraba, ne bir kuş. Bu ısaızlığın, biruz çılgın suspusluğu İçinde, yalnız yıldız yelinin TÇiga nı duyuluüyor. «<Ririsi, bana, demişti: «— Oraya gidiniz, bizim sefaletimisin hakiki çehresini asıl orada güre- ceksiniz: Bir şehir kadavrası; bir şehir ki, içinde hiç bir şey yoktur, işidi- yor musunux, işsizdlerden başku hiç bir şey... Memleketimizde olup hiten- den bunu görmeden, bir mana çıkaırıumazsınız. sÖraya vardığım saat, gece olmak Üzereydi. Önce, evleri yıldırımla vurul- muş, şaşkın ve perişan bir rmunzera gösteren, tek tenha bir uzun sokâak tan vürüdüm. Sonra, bir meydanlıkla, kapıları kapalı dükkânların ünün- den geçtim. —Arasıra, uzaktan uzağa, bazı küçük avlulardan bir jnsan gülgesi geçiyor; bir erkek, bir kadın, bazı sert yüzler, gözüküp kaybolu- yor. Buzu, gözler, yubuncı ziyarecinin üzerine dik ve aei nasarlarla bakıp çevriliyordu. xBiraz ütede, sokak, yüksek, karanlık, sessiz bir $eyin etrafına dolanmak icln bir dirsek teşkil eder: Bu şey, vaktivle bir fabrika idi. Fakat, şimdi, kırmızı tuğladan, kara kadranlı bir kocaman duvardır. Kapının parmak hkları arsından hambaş bir avln görünür; hu avluyu saran otların aralık- Jarına ve bir takım eski araba tekerleği izlerine birikmiş sular, ışıksız bir göğzü aksettirmektedir. Yığın halinde demir kırıkları yeri kaplamıştır Camsız pencerelerin sırasında bir duvar saali, ülmüş hir vakti, hiç mana- Si kulmameş bir vukli, kendi ukrebiyle yelkovunı kadar paslanmış bir vak- U işarct etmekledir. Üç tane sönmüş baca gök vüzüne ümitsiz kollarını uzatıyor. xBaşında, kenarları kordonlu bir kusket tuşıyan bir adaum göründü, Bu, şu viranenin bekçisi idi. Denim suüallerime cevâap olarak fabrikanın düört yıldan beri kapalı olduğunu söyledi. Bu yüzden, kasahanın ahalisi de dört yıldan beri lane jle geçinmekte imişler.. Ve dört yıldan beri bu fabrika par- ça parça salılmakta imiş. Evyvelâ, makinalarını satmağa — başlamışlar; (D eMakinoaların mubaccrotirk: Şevâol Süreyya, (Kudru: 23). 4