1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 28
sahasında çalışmalarını menetmemişti. Yahut onların bilvasıta veya bilâvasıta hareketlerini tahdit etmemişti. Memleket ihti- yacından fazla binaenaleyh netice itibarile milli sermayelerin heder almasını icap ettiren fazla imalâta, gayri iktisşadi rekahe- te müdahale etmemiş onları serbest bırakmıştır. Bugün müstah- sil, standartlaşmamış mahsul ihracında hürdür. Mahsul- hiyle ka- rıştırmakta hürdür. Sahsi menfaatini, millet menfaati üzerinde tutmakta hürdür. Ferdin iktisadi faaliyetleri ferdin mes'uliyeti- ne terkolunmustur. Halbuki üniversalist iktisat politikasında bütün kanunların, bütün tedbirlerin, normativist olması zaruridir. Ferdin hareket- leri. muayyen normlarla bütünün. milletin menlaatları namma tahdit edilecektir. Fert. millet menfaatlarını hiçe sayarak ken di şahsi hesabına cirit atemıyacaktır. Millet kazancını kendine arpalık yapamiyacaktır. Devlatin son senelerde muhtelif saha- larda bilhassa kambiyo muemelelerinde. kontenjan işlerinde ilh.. aldığı tedbirler. bu normativist sistemin ilk mübesşirleri rüşeymleri telâkki olunabilir: Milli paranm kıymetini dü- şüren kambiyo spekülâsyonları, milli tediye muvazenesini ve dolayısile milli parayı zedeleyen lüzumsuz ithalât münferit sa- hısların arzularına rağmen menolunmuştur. Sanayi proğramı, bu sahada daha ileri bir hareketin ifadesi olmuştur. Binacnaleyh Devlet. iktisat politikasının tatbikatinda serhest. iberal usuller- - den, normativist, bağlayıcı usvllere gi Beş senelik sanayi programı vereceği neticeler bakımından ye- ni bir iktisadi sisteme, yeni bir iktisat devrine intikalin de meb- dei olacaktır. Millt iktisadiyatı bir sistem olarak alırsak, bunda ._ınv'k'r(“r. üç ana unsur tesbit ederiz. Bunlardan biri iktisadi sistemin mad- di maişeti temin etmek maksadile tabiatle münasebete tava:ı- sut eden yani istihsalin icrasıma âmil olan teknik. diğeri tabintla münasebette insanlar arasında doğan içlima! münasebetlerin şek- li, başkka bir tabirle içtimai nizam, üçüncüsü de bütün bunların icabatından doğarak bilâhare bütün iktisadi sistemin revişine müessir olan iktisat zihniyeti yahut ideolojidir. Bu üç unsurun terkibi olan iktisadi sistem ayni zamanda bir tarih devri de- 28
