1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 40

Halbaki işte, gözleri bir türlü doymadığı için eihan harbi ile birbirlerine düşen bu metropollerimn birbirlerini zayıf düşürdükten senra karşılaştık - karı varziyet, bundan ibarettir. Fakat, bu vaziyetin içmanası nedir? Niçin pazarların isyanına şahit olu- yaraz? Milletler, niçin siyasi sınırlardan en bayağı istihlâk maddesinin #stihsaline kadar, tam bir iytiklâl Istiyorlar? Bunu, milletler bukrmından alırsak, miülletler, sadece haklarmı elde etmek peşinde mücadele ediyor- lar. Fakat dünya ve dünya üzerinde yaşıyan İnsanlık bakımından mütalen edersek, o zaman İşin, bizzat makina medeniyeti yani mücerret bakrm dan bila bir manası vardır. Ku mananm tamı olarak idrakimize aksetmersi benüz kabil değildir. Faknt kısmen olsun buna nülur tetmeğe çalışmak, mümkündür. Metropollerin şimdiye kadarki tahakküm vasıtalarının başında, makina gelmiştir. Bunu da, isbihsal yasılılırı sanayli yani ağtr demir ve çelik &n- bayii doğurmuşlur. Eğer tahakkümün çaresi bundan ibaret kalsaydı, bir gok memleketler, başta Çin olmak üzere bugüne kadar kapalı bir cemiyet bayatını el sanayij ile idame edetlerdi. Hnuyır metropoller mükinunım İis. tihsal ve mübadelede temin edilebileceği kârları tahsil edebilmek üzere makinanın verdiği üstün harp silâhları ile silâhlanarak dünyanın hiç bir noktasımda kapalı pasar bırakmamışlar ve ber noklayı, serbes mübade- lenin kanuniyetleri altına sokmuşlardır. Yalnız, tek başiına makina, istihsal ve maliyet fiyatlarının teşekkülünde unsurlardan ancak bir tanesidir. Serbes mübadelenin — başlangıcında bu unsurun üstünlüğü metronol iş Ücretlerinin mütemadiyen bir artma seyri göstermesini tecyiz etmiştir. Tik ihtiyat olarak, pazarlaşan memleketlerin ultınları ve altın neyv'inden kabili nakil servetleri bir nevi alım kabiliyeti- ne tekabül ettiğinden, metropol İş ücretlerinin ve İş hacmının artma sey- Bi, gene devam etmiştir. Fakat hu ihtiyatlar aşındıklan sonru, pazarların abım knabiliyetii mutlak bir tereddi — safhaısına girmiştir, Pazarlar, bunu, dalma daha weuza çalışmak suretlle karşılamışlar ve bt sayede mühadele bir müğödet dahn devam etmiştir. Gillüükçe dahn ucuza çalışman, gittikçe sefilleşen bu gibi pazurlarda ulım kaubiliyetinin günden güne azaldığını gören kapitalist merkezler, buraları bir takım sermaye serpintileri ile su- lamoğa çalışmışlarsa da, camıiyet bakımından geriliğe mahküm edilmiş olmaları nihayct kürlılıkları kulmamış bir tukım sabulnra para yalırıl- ması demek olmuştur ki, ifadesini, cihan bubranmın kaydettiği büyük hüdisede «borçların ödenememesi neticesinde patlak yeren kredi buhranıs nda bulmuştur. Öyle ki, buzün cihanda, yekünları milyarlara varan ve na- sal tahsil edilebilecekleri meşkük bulunan bir takım alacak — hesapları yardır. Şu halde, makinanın yüksek iş ücretlerine, büyük ve mütenevri iş hacim- larına alışmış ve bunu da ancak bazı memleektlerin milyarları aşan nuü- fusunu iktisadi fonksyonsuz bırakmak sayesinde temadi ettirebilen mem- leketlerde khârlı çalışması İmkânları, birdenbire ve bir darbede aortadan kalkmıştır. İşte bir asırdanberi devam edezelen inhisarcı makina medeni- yeti'nin zevali, asıl bu noktudan ve bu bakımıdan başlamış bulunuyor: a) Bir takım alacak hesapları var ki, gayri kabil tahsil olmuşlur. 40