1 Mart 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 45

Tayyare fabrikalarında çalışan amele: 1913 1924 1930 1.000 12000 21.000 Engiltere 5100 10.000 Franss 16$ 2.701 14910 Amceriku Halbuki bu müddet zarfında sanayide amele kullanılması gittikçe azal- mış ve amelenin yerini günden gune otomatik makinalar tutmaya başla- maşlir. O halde hükikatle teyayütl yukarıdı görülen mülhiş Yurklurdan da daha çok fazladır. Yapılan ftayyarelerin daha ziyade beynelmilel nakliyat için kullanıldığı da doğru değildir. Meselâ Fransadaki imulâlüım ©6 80-88 şi, Amerikada 95 70- 75 şi ordu İçin olduğu resmi istatistiklerden ve beyanattan anlaşılmak- tadır Harp sanaylindeki texayüt bundan ibarelte değildir. 1914 ten eyvelki ili racat mikları yalnız mahdut ve müayyen memleketlere münhasır iken harpten sonra bir çok memleketler ve exzcümle Japonya, Rusya, Pulonya, Çekoslovakya memleketleri kendi ihtiyaşları İçin geniş mikyasta barp sa Huyil kurdukları gibi Yugoslayya, Romanya, BRrorilya, Canuhi Amerikada uzak veya yakın sarktaki memleketlerden hir çokları da kendi mikyas- larında harp sanayli tesis etmekte bulunmaşlardır.. O halde yukarıda gös- terilen ihracat mikları hakikatte harp sonrası sanaylinin istihsalâtı hâak kında tam bir mukayese noktası teşkil edemez Bu yeni tesislere ve bu hunumalı imalâta rağmen eski hurp sunayiline mu- lik memleketlerin istihsalülima bakalım: Meselâ bunlardan en mühimimi alan Fransadaki (Compagnie des farges et aclerles) şirketinin 1930-31 ge- nesi bilânçosunda denilivor ki aSt. chnmonde silâh fabrikası kendi husu- si imlâtı dolayısile diğer sanaylin duçar alduğu bhuhrandan müteessir ol- mamnıştır. Ayni raporun diğer bir yetinde işe e$l. Chammonü'nun hususi i- mulâlü ve harp gemileri siparisatı olmasaydı şirketin difer şubelerindeki zararlar kendilerini daha fazla hissetirecektir denilmektedir. Diğer bazı mişaller duha: Çekoslaovakyanın en mühim bir silâh fahrikası olan Skodada 1888 de 17.000 amele çalışmıştır. BDu miktar harpten evvelki- ne nazaran ©$ 70 bir fazlalık Ifade etmekledir. Hulbuki Çeklerin diğer sa- nayi kısımlarında çulışanların mevcudu 988 de harplen evvelkine nuza- ran Öt 23 bir tenakus göstermişbir. Belçikalıların silâh Tabrcikası olan Jbon Uockerill firması 1938 — buhran senesinde 13.300 amele çalışlarınıştır. Bu miktar en yüksel konjunktur se- nesi olan 1929 nazaran 94 16 bir fazlalık göstermektedir. Halbuki ayni &e neler zarfında diğer sanayideki amele miktarı nrasında ©G 30 bir uzalma vardır. Birde —kuzanç cephesinden İicikik edelim: — Belli başlı sanayilnin hepsi son bulran senelerinde mükemmel kârlar kaydetmişlerdir. *b