1 Mart 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 8

inkişaf ettikçe cemiyetin tabiata karşı nlın_bu tabiiyeti ı.ıı'(n-. .Bîna- enaleyh tahlatın tehakkümüne daha çok esir olan 'ıeıri, bir cemiyette iktisadi faaliyetlerin arxz üstünde dağılışmı daha ziyade t.'ı*.ıi.ı—îınhı sobepler Layin ettiği hnide cemiyetin iktisadi kuüdreti ve îq:kılnh art- tıkça hu tabil ve tarihi şartların tesiri tedricen ikinci plâna gider ve ce- miyetin iktisadi vasıtaları (teknik) ve bu vasıtaları kullanma tarzı (Örganizasyan) bir mıntakanın karakterini tayinde baş müessirler olurlar. Meselâ on sekizinci asırdan, yahut müslemlekeler devrinden evvelki İngilterenin bünyesi ve İngiliz adaları üstünde muhtelif iktisat mınta- kalarının vücut bulması, doğrudan doğruya İngiltcredoki torak ve ik- Tn şartlarının, İngiliz adalarındaki kavmi tecemmülerin eseridir. Fakat bugün İngiliz adalarındaki sanayi, ziraat, hayvancılık, müba- dele... v. s. mınlakalarını münhasıran İngiltere toprak ve ikliminin, İngiliz kavmi tecemmtlünün eseri olarak nasıl mütalea edebiliriz? Bu mıntakaların tayininde aşikârdır ki, bugünkü işleme ve teşkilâtlanma usul ve vasıtalarının adeta tayin edici, adeta istikamet verici bir mü- dahalesi vardır. Meselâ büyük Beritanya adasının Şimali - Garbiparçasını teşkileden yerler on sekizinci aarm orlasına kadar İngilizler için, ancak hayvan- cılığa kıamen elverişli olan meralar; yahut bir işe yaramayan boş çalı- hklar ve Fundalıklardır. Fakat madencilik tekniğinin Herlemesi, maki- nalarımn sanayıa talbiki şimdi buralarda cihanın en ileri sanayı ve nüfus kesafetini toplamışlır. Ayni iklim, ayni kavmi teşekkül baki kalmakla beraber, son asrın bu mıntaka üstünde yaratlığı iatihale de baş müeesir tlbette ki tekniktir ve bu tekniğin etrafında boliren yeni öorganizasyon tarzıdır. İngiliz cemiyetinin eski karakterinde tabit - tarihi şartlar dağrudan doğrüuya, fakat bugünkü formasyonunda adeta teknik vası" tasile, yani bilâvasıta değil, bilvasıta rmücssir olabiliyorlar. Binasnaleyh geri memleketlerin mücsses iktisadi vaziyetini mütalea ederken jenetik unsurların ilk plâna alınışı ne kadar doğru isa, bu memleketlerin yeni bir içtimai şekilleşmeye, yeni bir iktisat kuruluşuna varabilmelerini hedef tutan bir rayonlaştırma harekectinde de inkılâpçı noktai nazarın ön plana alınması o kadar doğrudur. Me.-,?lâ Türkiyenin bugünkü vaziyetini tetkik ederken tabil - tarihi şeraiti kısmen (1) birinci plânda hesaba katmakla beraber, onun ye- niden kuruluşunu düşünürken, ileri tekniğin ve iktisadi teşkilâatlanma- nın cebri müdahalesini en baş mülessir sayan inkılâpçı bir rayonlaştır- ma tezine bağlanmak ve tabii faktürlerin artık ancak bu teknik müda- hale tarikile tesirlerini yapabileceklerini hesaba almak en rrakul bir düşünüş ltarzı olur. İ[ıkılâpı_;ı ve müdahaleci, yanı ileri tekniğin cebri müdahalesile tabiatı râm edici bir noktai nazar, memleketin iktisadi rayonlara bödünüşü işinde, Türk inkılâpçısırım tabii noklai nazarıdır. 'l;' Kismen diyoruz. Günkü mexlb Türkiyenin on dokusüncü asım öottasından itibaren bir takırı, ham Mmadde vuya gida maddeleri ihrüç eden rayonlat verime- S1 haslsesin! münhasıran Türkiyenizn tabi! « tarihi sartlarlla nasıil L'.:ah edebiliriz? 8