1 Mart 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 6

veya toprak bilgisi un.-ıurlarınnş yer yüzünde dııgılış.ı_ .htm:':n tamamile insan gücünün müdahalesi haricinde meydana geldiği )la'd!_ şu veya bu iktisat işlerinin şurada veya b_“"%l_kc"ff'l_î”yd* el""“'_“f’d"_ DN gücünün ve binmenaleyh cemiyetin büyük tesiri vardır. Bu 'hb,ı.“ıâ_:ki Hisadi rayonlaştırma işini maddesine, haemine ve mv.lııyclmc. göre dy." ayrı gözden geçirmek, bu işin şümul ve manaşını yerebilmek için şarttır. C 1— İktisadi rayonlaşlırmanın ilk ve basit şekli her hangi tek bir iktisat işinin veya maddesinin yer yüzünde veya bir memleketteki duğılışıpı ve bu dağılışın şu veya bu memleketteki kesafet mmtakalarını tayin etmektlir. Meselâ Türkiyede Tütün veya Yün istihsal rayonlarımı veya Dokumacılık mıtakalarını tayin edebilmek için bunların bilhasza ke- safet gösterdiği yerleri harita üzcrinde daha az kesif oldukları veya hiç bulunmadıkları diğer yerlerden smırlarla ayırmak ve bu ayırma icin de bilhassa istatistik materyellerine dayanmak küâfidir. Busit bir rayonlaştırma şeklidir, ve bu vayonlaştırmada münakaşa nihayet eli- mizdeki istatistik malzemesinin doğruluğu veya yanlışlığı üzstünde ceryan edebilir; 2— Fakat rayonlaştırmayı her hangi tek bir maddenin veya tek bir hadisenin toprak üstünde dağılışma göre değil de meselâ köy iktişadi- yatı, sanayı vaya ticaret gibi iktisat şubelerinden birini ele alarak yü- rütmek İstersek iş daha karışık bir şekil alır. Meselâ bir memleketi zirâi rayonlara ayırmak, yani bir mıntakanın köy iktisadiyatını, diğer mıtakanın köy iktisadiyatından ayırdeden (yani o mınyakanın xirâi karakterini tayin eden) hükim alâmetlere göre memleketi ziraat va- yonlarına bölmek icabedince bu iş daha mürekkep bir şekil gösterir. Çünki burada arlık yalnız bir maddenin veya bir işin şu veya bu mın- takadaki kesafetini değil, birbirinc bağlı olan ve biri diğerinden ayrıl- mayan bir takım hadişeler, maddcler ve sobepler meomualurını hep birden ele almak va karşılaştırmak lâzımgelecektir. Halbuki bu hâdisclerin, bu maddoelarin vaya sabenlerin ekaerisi, bizim birbirinden ayırt atmeağe çalıştığımız rayonlurda pekalâ müçşlerek ola- bilirler, Fakat bu hüdiselerin, maddelerin, sebeplerin birbirine zencir- lenmesi, bir araya gelişi (Kombinasyonu) bir mıntakada bir başka iktisat karakteri doğurduğu halde, diğer mıntakada yine bir başka iktisat karakterine vllcut vermiİştir. Binaonaleyh muhtelif unsurların ve alâmetlerin birbirlerile bağlanma tarzını her rayonda bir başka şekilde görmek kabildir. !kî. muhtelif mıntaka meselâ (İklim, zemin, zirâi karakter, arazinin islişmar maddelerine göre taksimi) bakımından birbirine benzodiği hı!d_e (zirâi istihsal aletleri, gübre, femni ıslah, ekim sahasının bütün eraziye veya nüfusa nispeti..) bakımından birbirlerine benzemeyahilir. M_eıe!n _Şırkî A”'d?ı" vilâyetlerimizin hemen her yerinde (iklim, ze- min, istihsal fılctlı_arı, arazinin ziraat maddelerine göre taksimi, nüfu- sun arazıye nispati...) adeta aynı alduğu halde (ziraatın içtimni karak- teri, bilhassa toprak mülkiyetinin şekli bakımından) tamamile birbi- rı_ndcn ayrı rayonlar seçmek kabildir. Binasnaleyh bir iktisat şubesinin rayonlara inkisamı tetkik olunurken artık şu veya bu tek maddenin mevcudiyet, yahut perakende unsurla- 6