1 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansildopedis! înci cıizu çıktî Türkiye'de ecnebi Husumeti yoktıır Eğer Yataklı Vagonlar İdaresinin Beyoğlu merkezindeki hâdise münasebetile, velevki azaktan uzağa, velev ki en nfak bir şünhenin gölgesi şeklinde dahi olsa, yerii ve yabancı her hangi bir kafada bu yolda en küçiik bir düşüncetıin zerresi dahi geçmtş Ue biz sarahat ve kat'iyetie beyan ederiı ki bu mes'eleden öyle bir istidlâle gitmenin asla yeri yurdu yoktur. Hâdise millî hisleri tahrik ettiği için gençliğin galeyana gelen ve fakat hedefini hiç şaşırmaksızın yalnız hâdise fle alâkadar eşya ve eşhasa taalluk eden heyecan ve tezahürü medenî âlemin her tara f'nda her zaman göriilegelen hareketlerdendir. Bunu aldı başında ecnebflerin dahi bu suretle pek tabiî bir keyfiyet olarak telâkki edecekleri şüphesizdir. Eğer tezahür biraz şiddetli ve ontm etrahndaki sözler ve yazılar biraz kuvvetli ve hatta taşkın olmussa bunlan hep ayni asla irca etmekte güçlük çekilmez. Dvrup dururken burada hiç k:m*ft alelit'ak ecnebiliği istihdaf eden r ir hu«umet eseri göstermeğe kalkışmış deği'dir. Eğer galeyan ve hareketin bir sebebi varsa tabiî protesto mahıyetindeki bütün islerm hedefî de nihayet o sebepten ibarettir. Burada yerli yabancı kirtue fle ihtflâf edemeyiz. Daha gecenlerde Yuguslâvya'ya tâbi bir Dalmaç şehrinde eski ttalyan mefahirine dahfl Venedik aslam heykeDeri hakarete uğrarmş dive gunlerce bütün Italya'da büyük büvük tezahürler devarn etti. Ve btmdan dolayı Yuguslâvya'nm ttalya'daki konsoloshane ve sairelerini günler ve gunlerce İtalyan zabıtasi bekliyerek zaman zaman müş külntla muhafaza edebiidL Bu türlü millî tezahürlerin ecnebi düsmanlığile ve hatta moayyen bir mfllet düşman • lıîjile aiâkası olamaz. Nihavet mes'ele tavazzuh eder, ve bütün galeyantar o tavazzuh eden noktaya teveccüh eden en tabiî mecrasmı bulmuf olur. Bu türlu tezahürler esnasmda bazan frzla veya efank sözler ve hareketler olabilir mi?... Bunlar adı üstünde te^t»K;;>Uwi:. k i » : p . h . L . g*leyanlı h^ngâmlarmda bazan sakin hayahn ölrii ve mantığmı gecen sözler ve hafeketler de jrörülebileceğini kabul etm^k lâzımdır. Fakat btmlann hepsmde yalnız ve yalnız tahrik vesilesi olan hâdisenin daha kuvvetH protestosundan baska hic bir mana ve mahiyet aranılamaz. Bunlar Avnıpa'nm pek iyi bildi«H ve kendi âleminde s>k sık göre • geldigi en tabiî i«ler olduînı cihetle üzerlerinde uzun boylu tevakkufa lüzum bile göriilmese gerektir. Turkfve'de ecnebi düsmanhğı?... Bu hemea hiç bir zaman olmamış bir şevdh". Fransa'nın ve dünyamn meshur şairi Lamartme maruf tarih kUabmda Törkive kadar müsamahakâr bir memMcet bulunamıyacağmı ifade eder, ve bmra an'anesile isbat ta eyler. Guya dince mutaassıo denüen ve dünvava da oyle bildirilen Türkiye'de muhtelif dinîere en büvük bir hürriyetle hürmet edildiği gibi haricten gelerek Türkiyenin o zaman hükümran olduğu bütün bu Şark diyarlarmda dinî vazife ifa etmek gayretinde olan ve hatta son baldyeleri hâlâ Cumhuriyet Tiirkive'si topraklannda yaşıyan bir nice ruhban cemiyetleri ve şubeleri burada azamî müsamaba fle muamele gormuslerdir. Lamartnie'in hakkı vardır, bu bir hakikattir. Bu o kadar hakikattir ki kapitülâsyonlar gibi haksız ve batta zalîm bir tahakkümü kaldırmak lüzum ve zaruretini hissettikleri zaman Türk'Ier bu lüzum ve zarureti gene ecnebflere karşı her hangi bir nezaketsizlik göstermemek çelebfliğfle telif edebibnek üzere kendi kendüerine derunî bir cidal ve mucahede devri Reçirm°«lerdir diyebiliriz. Türkiye'de hiç bir Boxer hareketinin uzaktan uzağa bile bir benzeri göriilmemiş oldu<hmu simdi bayretle herkes hahrlıvahi'ir. B'z kapitülâsvonIan kaldırmak için safha safha çalışa çalısa nihayet Lozan'da onu Avrupa vicdanı âmmesîne hakikaten bertaraf edilecek bir belâ olarak tasdik ettirdik ve kaldırttık. $ Ondan sonra Avrupa ile münasebetlerimizin ondan evvel ki zamanlardan daha suurlu bir nezaket ve ciddiyetle cerevan etmekte olduğunu kim inkâr edebflir? Avrupa flim ve ihtuanna hürmetîmiz birinci safta geîen en tabiî itinalanmtzdan birini teşkfl etmivor mu? Yeni Türkiye'yi Avrupa'nm şarka doğru imtidadı şeklinde bir varlık olarak ilân etmedik mi ve bu karanmızı filiyatla teyit etmedik mi ve etmivor muvuz? Ismet Pasanın adlî kontrol için Lozanda kabul ettiği bes sene'ik müddetin hitarrrmdan evvel bütün kanunlanm>z ve adlî te^'lâbm'T tamamen Avrupa'lı obnus değil mi? Yalnız adlî sahada degil, irfani, malî ve iktisadî bütün mö 27 Dokuzuncu sene: No. 3167 umhu Hayat Ansiklopedisi tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektup adresl: Cumhurfyet. Istanbul Posta Inıtusir lstanbul, No 24ö Telefon: Basmuharrlr: 22366 Tahrlr m&dtlra 23236 Idare müdüru 22365. Matbaa 20472 Çarşamba 1 Mart 933 bir kitipbaneyi bir arada evinize geliren en faydalı eserdir. Har evde bir fane btılanmak lâzımdır. Almanya tehlike geçirdi! Büyük bir ihtilâl teşebbüsü patlak vereceği sırada bastırıldı! Rayhiştag Nasıl yakıldı? Yirmi yerden birden ateş vermişler! Berlin 28 ( A . A . ) Komünistler r Reuicumlıur Hz. Anlcara ya aydetTerf etnasında buyuk tezahüratRayhiştag meclisi binasmı tutuşturup, la karşılanmışlardır. Müşarünileyh Hz. ni karsılamak üzere pek büyakmışlardır. Binanın ancak garp cihetindeki aksamından küçük bir yük bir kalabalık ittasyonu doldurmuftur. Büyük Rehberimiz hal kıtıtn kurtanlmıstu. Geri kalan ki km allasları arasmda trenden inmişler ve istikballerine gelenlerin sunlar, harap obnuştur. ellerini sıkmak suretile iltifatta bulunmuşlardır. Meclis binasuun yeni baştan yaYukanki resim Gazi Hz. nin Ankara'yı tesriflerini göstermektedir. pılması, bir çok aylara mütevakkıftnr. Berlin'deki itfaiye kuvvetlerinin bepsi, yangm yerine kosup gebnisler, atesm sirayet dairesini tahdide ancak bir buçuk saat calısttktan sonra muvaftak olmo«lardır. Maddi zarar nr'ktan, milvonlarca rayhişmarkı buhnaktadır. Yangının 20 muhtelif yerden ayni zamanda br»'adığı zan u nedümektedir. Muhtelif 7 yerde ben 5 zin dolu siseler bulunmustur. U Raybiştag binasından çıkmakta o |v ve tezkerenin geri alınmasma dair Ankara 28 (Telefonla) Mecli» lan bir komünist yakalanmmtır. Bu f tezkereler vardır. Felemenk komünistlerinden Van der V yann saat ikide açılacaktır. Bu müLubbe'dur. 24 vaslarmda olan Lub v nasebetle merasim yapılmıyacak ve doğrudan doğruya müzakerata geçibe'un cebinde Felemenk pasaportu V Yeni bütçe tabı için Îstanbul'a götr ve Felemenk komünist fırkasma ait $ lecektir. derilmiştir. Tevziata nazaran bu •«Ruznamede Aka Gündüz Beyin hüviyet varakalan bulunmuştur. ^ ne, halk işlerinin daha iyi idaresi Lubbe, bu fukanın azasmdan ol fi meb'usluğa intihabına, Memduh Şevket için Dahiliye bütçesine zam yapıl Beyin Kâbil elçiliğine tayin edildi* du«Hmu söylemiş, Rayhiştag meclisi f mış, diğer vekâletler bütçelerine ğine. Bekir Lutf i ve Trabzon meb'u ni kendisinin tutuşturduğunu itiraf su Hakkı Beylerin vefatı, Başvekâlet ceman 800,000, Düyunu umumiye etmiş, fakat bir emir üzerine hareket faslma 100,000 lira ilâve olunmuştur bütçesinde 216 liralık tnünakale icettiğini inkâr etmistir. 933 senesinde gümrüklerimixden 45 rasına dair lâyiha ve Yüksek mü milyoit lira almacağt tabmin edü hendis mektebi bütçesine 18,000 limektedfr. ralık munzam tahsisat konulmasma Dün Almanya'dan ük bakifta pek \ feokalâde görSnen haberler geldi. Rayihştag'in yanmanm haber oer mekle başlıyan bu haberler bütün Almcmya'ya famil ççJt geniş mikyatta mürettep bir stıikatt etraftnda taftilât vermekte deoam ediyordu. Bu habertere tıazaran komünittlerin {veya Bolşeviklerin) plânları ve İik taarruzlan geri püıkürtülmüf bulu~ nuyor, müteaktp günler için en müetsir tedbirlerin ahndığı ve bu tu retle Hitler hükumetinin yalnız Almanya'yı değil, yalnız Avrupa'yı değil, hatta biztiin dünyayt muhakkak bir ihtilâl tehliketinden kurtarmak vazifetile meşgul olduğu anlafilı yorda. Alntan havaditlerini gece geç Vakte kadar takip ettik. Btmlann peyderpey nazanmızda ilk ehemmiyeflertm kaybetmtç oldahlarım iti raf etmeğe mecburuz. Güzel ve muhtefem Rayihrtag binan yanmış veya yakılmıştır. Mefele şbndilik bundan ibarettir. Bir de Hitler hükumetinin bu hâditeyi ftrtat ittihaz ederek S martta yapdacak intihabatt kendi lehine çevirebilmek için hanmlanna ve rakiplerine karçı fevkalâde ted 1/anan muazzam Rayihftag * .• birler almağa etmayül ettiğine hu*metmeği caiz gordük iki. Eğer ho • müniatlerin ve hele tosyal demok ratlarm her hangi bir ihtilâl tertipleri doğru değilse Hitlercilerin intihabatta müesrir olmak için bu yoldaki fayialardan azami istifade et * meği düfündükleri »imdilik muhakkak gibidir. Bu mukaddemeden »onra telgraflart veriyoruz: Berlin 28 ( A . A . ) Wolf Ajansmdan: Rayhiştag meclisi yangını hakkmda yapılan tahkikat, bu yanguun bolşevflder tarafından umumî sükun ve asayişe karşı yapılmış en büyük suikastler arasmda yer bulan bir vak'a olduğunu açıktan açığa ortaya çıkarmışbr. Filhakika, Berlin'deki komünist fırkası merkezi ittihaz edilen binada yapılan bir araşormada ele geçirilen bazı vesikalardan anlasıldığına göre, Rusya'da olduğu şekflde geniş mikyasta bir suikast tertip etmek için koraünistlere etraflı talimat verilmistir. Bu tah'mata göre, bütün hükumet daireleri, saraylar, müzeler ve umuma mahsus müesseseler, komünistler fle zabıta kuvvetleri arasmda vuku bulacak < Mabadi 6 tnet sahifede ) Meclis bugün açılıyor müzakerata geçilecek İçtima merasimsiz açılacak ve hemen Yeni bOtçe Mösyö Şor Kızına kavuştu •An Baba ve kızın telâkileri pek hazin olmuştur Yeni kontenjan listesi ve kararnamesi çıktı Resmî Gazete'de dün akşam intişar eden kararn<ımenin metni Paris'ten gelen mümessil derhal tahkikata başladı Silirse memlel:ctten gidecek Müdür Jannoni adlî takibattan kurtula Aradan dokuz gün geçtikten sonra artUt M. Papas'la, Matmazel Şor'un Atina'da saklandıklan yerin bir Yunan gazetecisi tarafından keşfedildiği ve kendilerile görüçen bu ga zetecinin iki genci otomobüle bir fomüsaadesile kontenjan harici olarak Ankara 28 (Telefonla) Yeni toğrafhaneye gotürerek reaimlerini memlekete ithaline müsaade ve çektirdiği ve bu resimlerin Atina'da kontenjan kararname ve listesi bu rilmiştir. Sıhhat Vekâleti ithalmde akşam Resmî Gazete'de intişar etki Atinaiki Nea gazetesinde neşrezaruret gördüğü ilâçlar için bu mikmistir. Kararname şudur: dildiği dün yazılmıştı. tarm haricinde aynca Hhal müsaaMadde 1 933 senesi nisan, maDün M. Şor'un şehrimizdeki avudesi verebilir. yıs, haziran, temmuz, ağustos ve eykatı Mustaf a Adil Beye gelen en son Madde 4 Gümrük tarife kanulul aylarına ait kontenjan listesi işbu bir telgrafa göre, Matmazel Şor A nunun 106 B, 377 B, 377 C, 378 C tina'da babasile buluşmuştur. Bu me kararnameve bağlanmıştır. 381 B, 381 C, 381 B, 494 A t 520 Madde 2 13497 numaralı karaklı sahne şöyle olmuştur: A, 529 B, 531 A, 531 B, 552 B madrarnameye bağlı (A) ve (B) listeleri M. Şor Atina'da doğru Türk ve Idelerinde yazılı eşyanın nisan, mayıs, Yafakh Vagonlar şirketi hâdbesi ettalyan sefaretlerine müracaat ederek birleşthilerek yeniden yapılan (A) ve haziran aylan için kontenjanda rafutda şirketin lstanbul mümessflliği listesi bu kararnameye bağlanmıştır. kızının bulunmasmda müzah«ret rigösterilen miktarları bu mallann tarafından yapılmakta olan tahkikat dün Bu (A) listesinde yazılı eşya kon ca etmiftir. M. Şor bundan sonra Amenşeleri olan memleketler arasmd» tenjan kaydile mukayyet olmaksızın ncmal edilmistir. tina polis müdürünü de ziyaret edebu kararnameye bağlı (M) listesind* memlekete serbestçe ithal olunur. Sirket mümcssfli Hüntü Sadık Bey, rek şimdiye kadar yapılan tahkikat yazıh olduğu veçhile tak*im o l u n Madde 3 Bu kararnameye bağtahkikatın verdi^i ilk netice üzerine M. safahatı hakkında izahat almıştır. muştur. Temmur, ağustos ve eylul lı (F) listesinde yazılı esyanın niJannoni'nin Naci Beye karşı ştrkette resM. Şor, Atina'da resmî polis ta aylarına ait kontenjan miktarlan ve san, mayıs, haziran, temmuz, ağusmî lisanm fransızca olduğu ve fransızca rafmdan yapılan tahkikat haricinde bunlrm memleketler arasmda su tos ve eylul ayları zarfında ithalât konuşmak lâzun geldiği tarzmda hususî »urette d« taharriyat icrası ireti taksimi ayn bir kararname ile kıymetleri mecmuu bir buçuk milyon ağtr emir verdiğini ve memurun nuuuıçin maruf bir istihbarat teşkilâtının Lutfen sahifevi çeviriniz lira olmak üzere Sıhhat Vekâletinin m kesmek, mecburî mezuniyet vermek elemanlarmdan da istifade için teııııııııiıııiMiıiııııınıııt" H....m.H nmHm.nıımmmı.HHim.mımııiımH«mıımııı H..ıntiıinmnn..ım.HiHi«HimiHu«HHi«ıu«ıı gibi salâhiyeti haricinde icraatmı sabit şebbüsata girişmiştir. Bu sırada, kızının saklandığı mahallin Atinaka bu'rak kendi^ine işten el çektirmisti. gazetesi muhabiri tarafından keş Bevnelmilel Yatakh Vagonlar şirkefedildiğini öğrenen M. Şor, bu ga tinin Paris'teki merkezi tarafından hâ • zeteye müracaat ederek delâletini diseyi tahkika memur edilen ticaret kı»rica etmistir. mı de^egesi M. Touchfe de dün sabah Gene ayni gece M. Şor'un bulun Paris'ten sehrimize gelmistir. M. Touchduğu otele yaşlı bir adam gelerek fe evvelâ sirket mümessilliğine gîderek kendisini ziyaret ettniş ve kendisinHüsmi Sadık Beyle temas etmiş, vak'a Dun müddeinmuminkçe malumatma ı~~den kızı hakkında af teminatı al ve vak'ayı takip eden gençlik nömayişi racaat edilen Hukuk Fakultesi reısı diktan sonra çıkıp gitmiş ve yarım etrafında izahat almıstar. Mumaileyh Tahlr Bey saat sonra Matmazel Şcr'u bir oto bundan sonra M. Jannoni'yi çağırtarak ettim. Burada sirket nanuna tahkikat ya mobille otele getirmiştir. Baba ile noktai nazarım dinlemiştir. parak neticeyi merkeze bildireceğim. kızın buluşmaları pek hazin olmuş, îstanbul'a gelir gelmez gerek sirket mü ikisi de dakikalarca ağîasmışlardır. messilliğinde, gerekse M. Jannoni nezMatmazel Şor bu ilk heyecanlı daM. Touchfe dün bir muharririmize şu dinde tahkikata başladım. lîk tahkikabkikalardan »anra babasına da, M. sözleri söylemistir: Papas'ı çok se.diğini, onsuz yaşa « Vak'ayı cumartesi günü te'grafla mm verdiği kanaat, bu müessif hâdise(Mabaal 6 ı?ıc: sahtjede) masına imkân olmadığını, kendisile haber alarak derhal Paris'ten hareket evlenmek kararmda musır olduğunu lllltllllllllllllllHltllllllMIIMIIIlliillllllllllllllllllllllllllllllUlllllllllllllllHIIIIIIMIIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllMlllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIMHIII söylemiş ve bu izdivaca muvafakat dığı aksülâmeli dahi bu çerçeveye ithal nasebetlerimizde Avrupa'hlarla diğer etmelerini rica ederek yalvarmıştır. edebiliriz. tstiklâline ve millî varlığına her hangi bir Avrup'alı memleketten hiç M. Şoc'un henüz bu hususta ne kakiymet veren hiç bir Avrupa'h miUet farksız bir dürüstiükle sua te • rar verdîği malum bulunmamakta her hangi bir şahsın o türlü hareketi mas halinde bulunduğumuz herkesin dır. müvacehesinde asla ve kat'a lâkayt kagözü önünde apaçık bir hakikat değil lamazdı. Hatta biz böyle bahislerde midir? VİBİİIİİ biraz daha fazla asabî olsak haklı göEvet, bunlann hepsi böyledir, ve biz Ankara 28 (Telefonla) İktısat rülmeliyiz. Çünkü kapitülâsyonlar be* bunlan Avrupa'nm hatın hoş olsun diVekili Celâl Bey, refakatinde Müslâsından daha dün cıktık. Bir Türk darbı ye değil, beltd kendi medenî hayatımı Ah kızım, ah.. Bizım gençliğimizde âşıkUr akıllannı kacınrlardı.. teşar Hüsnü Bey olduğu halde bugun meselmin dediği gibi sütten ağzı yanan zm en zarurî ve en tabiî icabah o'arak Kayseri'ye gitmiştir. Vekil B., Kayyoğurdu üfliyerek yermiş te onun için! Şimdi milyonerin kızını kaçırıyorlar büyük anms! böyle yapıyoruz. Hatta Yataklı Va • «eci'de bazı tetkikatta bulunacaktır. YÜNUS NADt gonlar tdaresindeki hâdîsenin uyandır VagonLi mes'elesinde son safha! l Merkez mumessilinin izahatı "ükÜMt Kâiseri'ie fl.ttî