2 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Senin için Millî romanımız Pek yakmda • •« Ookuzuncu sene: No. 3168 umhur Hep Senin için Millî romanımız tSTANBUL CAĞALOGLU Telgrai ve mektup adred: Cumtmrtyet îstanbul Posta kutusı>: Istanbui No 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366. Tahrir müdürü: 23236. îdare mudüru: 2236S. Matbaa: 20472 Perşembe 2 Mart 933 Pek yakında.. Başvekil Dil Işi İçin MUhim Beyanatla Bulundu •nrıımniHmnnıiMnııııuııımııııııııınırtııııiHnnnııtnmm!nnıımnııııııımınııııtıııınııım vıımmııınıınHiıımmraııımınııııınııiHiıııııımnnımnınııiBiıııımınnnmm»ıııııııııııınıııımiMinınınnnnmmin!imıınıiHwnmımımıııııııııı»ııııiM IIIIIIIMIIIIIIIIIIIMIII i^~ ^^^^^^ ^^ü^^' ^^^^^~ ıııııııııuııııııııııııııuıııııııttıııiHiııunııııııi(iımıııııııııııııımııııııımıiHinıııımiMiHUHnınıımmııtıı ^^^^r^ '^•11^' ^^^^r ^^^r^^^r ~^^^r ^m ~ ^ ^ ^ ^ ~ ^ ^ ^ ^ ^ " ^ ^ ~ " ^ ~ Malî muvazene, iktısadî Muvazeneye tâbidir Bütün dunya ayni buhranın muhtelif fekillerdeki tezahurleri içinde hâlâ krvramp duruyor. Hani tamirat borçlarüe harp borçlan ödenmezse buhran hiç olmazsa büyük bir kısmında halledü miş olacakb? Alman harp tazminatı hemen hemen bHkülliye ortadan kaldırılmış, harp borçlarına gelince onlar da filen ödenmiyen bir safhaya sokulmue olduğu balde buhran belki eskisinden daha büyük bir şiddetle devam ediyor. Demek ki dert münhasıran bu mes'ele • lerde değümiş. Bakalım dhan Sctuat konferansı şayet olursa bu derde bir deva bulabflecek mi? Büyük tedbirlerin büyük çarelerine intizaren her millet kendi vaziyetini mümkün oldukça salira, ve her halde hahrstz, bir mecrada yürütebihnek için varkuvvet ve gayretmi sarfetmekten daha tabii bir şey olamaz. Dünyanm geçirmekte olduğu buhran, muthiş ve muthiş olmakla beraber epeyce uzun da sürmekte olan bir fırtuıadır. Bu man zara karşuında hep Sahrayikebir'deki kum ftrtmalannda deve kafüelerinin pek tabiî bir insiyakla aldıklan vaziyet hahnmıza geliyor: Fırhna baş gosterir göstermez başta develer obnak üzere bütün kaffle erkâm yuzlerini ruzgânn makus cihetine çevirerek ve hep arka larım fotınaya vererek bekleşiyorlar. Bu esnada kumlan havaya savurarak ortalığı bhibirine katan fırtına olanca şiddetile hukum sürüyor. KafÜe aldınş etmiyerek hep o vaziyette bekliyor. Çok çok kum dalgalan kendilerine mezar olmak tehlikesini gosterdiği zaman biraz kımıidamyorlar, ve gene bekliyorlar, bekliyorlar. Fırtına bir gün surs* bir gün bekliyorlar, iki RÜn surse iki gün... Baska çare yok. Nuiayet ftrtma kesilince Szerlerindeki kumlan sflkerek kaOoyorlar, ve maksot menzfle gitmek üzere tekrar yola duzülüyorlar. • Almanya heyecan içinde! örfî idareye yakın şiddette tedbirler alındı, Berlinde tevkifat devam ediyor Komünistler «Yangın aleyhimize yürümeğe vesile oldu» diyorlar, Rayihştağı Hitler'cilerin yakbğı şayiaları bile var Almanya ahvtdi hakktnda glen nn telgrafnameler dahi vaziyeti henuz kâfi derecede aydtnlahmş bulunmuyor. Rayihştag yangmtmn komunutler tarafından ika edilmif olduğu iddialarmda tsrar ile devam ed'dmekte ve hâdisenin yalnız bandan ibaret olmaytp daha çok vâsi mikyasta ©Jr ihtilâl tertibinden cuzu olduğu eseut henüz elden bıraktl mamı* bulunmaktadır. Hitler'eiler van bir komünist ihtilâlinin bötün vesikalan eldedir, diyorlar. Komünistlerle »otyal demokratlar i*e Rayihştag yangtnıntn Intihabat ariferinde kendileri aleyhinm cebru fîddet götterümek için pek mühem mel bir vesile ittihaz edilmif oldu ğuna ileri m&ruyorlar. Banlar nerede i*e Rayihştagm bu »ebir ve şiddet hetabma mahsus yakıldığım söyliyecekler. Banu telmih etmeğe kadar ileri' varmaktadırlar. Alman'yamn ahvali gayritabS ve pek kartftk olduğuna şttphe olma makla beraber Rayihştag yangınt etraftndaki fevkalâde iddia ve tedbirler uzaktan az çok mubalâğalt gorunuyor. Bütun bu fevkalâde ah' vale rağmen S martta amami intiAlman BaçvekBl ve Façlat relrt Rit ler milliyetperverlerl teftta eöerten habat yapdacakttr. lntihabatta kazanmak ihtiyaemm mm tedbirlerde az çok bir mevkii bulunduğunu farzetmekte her halde pek hata olnayaeak gibi gorunuyor. ıvV"' Son telgrafları veriyoruz: Berün 1 (A.A.) Polism :omüni*t ftrkasma karşı faaliyeti bütün gece devam etmiştir. İki yüz kişi tevkif ( Kabadi 6 tnct sahUede ) Dil Cemiyetine dün İsmet Pş. riyaset etti Başvekil «Her yurttaş dil işini seviyor. Türkçenin güzel, ileri olmasına yardım etmek istiyor» diyor Ankara 1 (A.A.) T. D. T. Cemiyeti Umumi Kâtipliğinden: Törk Dili Tetkik Cemiyeti umumî merkez heyeti bugün cemiyet merkezini fereflendiren Başvekil İsmet Pş. Hz.nin yüksek reislflderi altmda Maarrf Vekili Resit Galip Bey de hazır olduğu halde toplanmışhr. Cemiyetin 6 çalışma kolunun evvelce ikind kurultaya kadar iki yılIık zaman için haznlanmış olan ça • lışma programlarından bu dört ay içinde her kolca ne kadar kısnunm yapılnnş ve ne kadannm yapılması9a başlanrruş olduğuna dair her ko Iun hazırlaytp merkez heyetine vermif olduğu raporlar umumi kâtip Ruşen Esref Bey tarafından okunmuş* tur. Cemiyet rei»i bulunan Vekil Beyefendile umumî kâtip ve her kolun başı taraflarmdan raporlar hakkında Başvekil Pş. Hz. ne izahat verilmiştir. Başvekil Hz., cemiyetin çalışmalanndan memnuniyetlerini bildirmişler ve üeriki çalışmalar hakkında ir şatlarada bulunmuslardır. Başvekil Hz., cemiyet merkezini dolaşarak her çalışma kolunu ziyaret etmişler ve yeni gelmiş olan bazı derleme işlerini de fözden geçârmişlerdİr. Ankara 1 (A.A.) Başvekil Umet Pş. Hz., bugün Türk Dili Tetkik Cemiyetini ziyaretlermde şu beya • natta bdunmuşlardu: € Türk Dili Tetkik Cemiyeti nin yapısındaki sağlamlık bence bütün mflletin aUkasmı uyandırarak bütun miDetin yardımfle bu çetin işi başarmağa çabşmasmdan geliyor. Bu yüzden bakılmca en mühim bir netice elde edümistir. Her yurttaş dil işini seviyor. Türkçenin güzel ve ileri olmasına yardım etmek istiyor. Bu *^ ^^^^M^^ ^^Wil^^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^ül^^ ^^^i^^^ ^^^^^^ mfllî ihtiyaca ve zevke merkez ol mak, vesile vermekle cemiyet ogünebfir. Devletin bâtun tefküâh galışmamn her istikametinde cemiyete yar • dım etmek hevesinde ve vazifesin dedir. Bu gayretlerden az çok iyi meyvalar alabüiriz. Fakat «yaset dili olarak, bütün halkın her gün kullandığı fikir dili olarak cemiyete bühassa büyiik muharrirler yardım edebüir. Gazetelerimizin böluk muharrirleri haftada hiç olmazsa bir nmnfti yazılarBU dil baknnmdan yeni arzulara uyacak üslupfleyazmağa çalışnlarsa maksadımu çok ka zannuş olur. Bahsettiğim yazdar hususi olan dil mevzuu için değil, umumi olarak her gimkö ihb'yaç veya siyaset ietn yazıIan yazılardır. Derleme mahsuiü olan sözleri ben de herke»gibi tadına doyamıyarak okuyorum. Bir taraftan sozlerin hepsmin bulunması, snalarmm ve manalarnun katf olarak tesbtt olunmast takip ediledursun, diğer taraftan eemiyetin isterse proje veya taslak şeklinde olsun* mümkün olduğu kadar çok nesriyat yapmasmdan kazanmz. Cemiyet merkedndeld gordukle rim ciddî ve büyük bir işm ehem miyetine yaraşır bir dikkatle takip ohmduğunu göstermektedir. Az zamanda elde edilen netice • ler iyidir. Çok Jhnit veriddir. Cemiyet azası emin olabüirler ki Türk mflliyetç3eri kendilerinm her eseraB sainmzlıkla bekliyorlar ve her birinden çok sevineceklerdir.» Paşa Hazretlerinin bu beyanatı Hakimyeti MflUye'ye yapılmısur. ^ ^ ^ " ^ ^ ^ ^^^i» ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ~^mm^ Defcnîa v« insanın Sahrayikebir'deki »* • , •,• »vs* a.»î, «. Mel. Şor iehdit edigor! acaba niçin şimdiki ahval ve şarait içm> de hep ve mustrran hahnmıza gelip duruyor? Galiba bu nevi bir fntma ile mucadelenin guç ve hatta imkânsız orosundan olacak. Hâlâ sebebi ve binaenaleyh çare*i tayin olunamıyan dfinya bohranımn Sahrayikebir'deki muthiş kum futmasmdan sanki ne farkı var? Peki, bu fchsadî frbnava karşı beklemek vaziyeti na»ıl tatbik olunabüir, denüecek? Bunun icin vaziveti bötün unıurlarile mütalea etmeğe ihtiyaç vardv. Bu iktısadî fnimada insanlara ve hükumet'ere zahmet veren cihetleri tetkik ve tayin etmek lâzımdır. tstihsul binnisbe az oara ediyor ve giderek halkta i»tîra kabiliyeb' azalryor, bonun neticesinde de devlet bütcesi irat ve mas rafinda zor'uk cekiyor, değil mi? Z»hirde Aü'nm V^'i'nm dirHtnne taalrak edivor gibi frörünen bu is hakikatte bu tün bir devletin hayatının esaslarmı teşkfleder. Kendi haline bırakarak istihsalin daha fazla oara etmesini ümit edebüir mîyiz?... Havnr. tstira kafeitiVeti kendi kendine artabilir mi?.. Havtr. O halde hakM ve mevcut masraf rakamları itibarile bihçe nzerinde husule gefecek hatta tenezzül seklinde bazı tahavvül'eri tabiî saymak ve belki oraya istihsa'e kıvmet ve istira kabiHyetine kuvvet verecek yeni rak»mlar ilâvesmi düsunmek lâzrm geleceğine hükümde tereddüt olunnmaz. Buhrana rağmen memlekette normal bir geçinme k»Kliveti olmalıdır. Av • rupa'hlardan Türkive'mizin haline gıpta edenW vardn. Hic olmazsa sizde açlıktan o'mpk tehlikesi vo'<tur, divorlar. Avrupa'va kivasen bu sorri nek doŞru olduğunda süore yoktur. Fakst isHh • sal para pH^emek^e <1evî»m ettîkç» Türkiye'deki havabn dahî giderek sarha safha zoralacağını kabul etmek muvafık olur. Bütün iktısadî hayat nihayet devletin malî mnvazenesinc'e ri'.lâsa olunur. Bu ifadevi ak^ine çevirerek okumak ta ayni surerle doğrudur: Devletin malî muvazenesi. memleketin ikhsadi muvasenesine h»5''dır. O ha'de ihracah behemehal temtn ye müml"m olduğu ka<*ar tezyit etmekliğimize iT>tivaç vaHır. YapacaSımız ihracat. halka iş ve devlete varidat de mektir. Hiikâmethnrzin bu muhimmevi temin etmek için bir takım esaslı tedbirler algörüvoruz. Ihracatı takyit eden bir takım resimlerin ksMm'ması karar'sstın'm^hr. Bu yolda daha ilerîve jridHerek ihracah tervik ve temin hesabma bazı prirr^er dahi tesîs olunsa asla hata edrmis o] mıyacagını açık sövleriz. Bu primleri yiyeceğimiz ekmeği pahalı satm almak M. Şor, artist kızından vaz geçtiği takdirde 103000 lira vereceğîni söylemis! Papas'a verilmezse vaziyet çok feci olacakmış! İlk içtima kısa oldu, celse cumartesiye kaldı Ankara 1 (A.A.) Büyük Millet Meclid bugün Reis Kâznn Paşa Haz retlerinin riyasetinde toplanmışhr. Ankara meb'osluğuna intihap edilen Aka Gündüz Beyin intihap mazbatası okunarak kabul edilmiş ve Aka Gandüz Bey yemin etmiştir. Tokat meb'uMi Bekir Lutfi ve Trabxon meb'usu Hakkı Beylerin vefat et tikleri hakknklaki Başvekâlet tezkeresi IMabadi 2 inct sahıtede) Millet Meclisi Dün açıldı Nasıl aksettirdiler? Maten'e göre îstanbul halkı şehirden kaçmağa hazırlanmış imiş! Yataklı Va gonlar hâdisesi artık son safhasına ghmis bulunmaktadır. Bu mes'ele etrafında bir taraftan adliyece, diğer taraftan sirket murahhaslannca tafokikata devam edilmektedh*. Bunun için evvelki gün Paris'ten şehrimize gelmiş olan Ya* takh Vagonlar sirketi ticaret delegesi M. Touchef» dün de Mus'eleyi tahMke gelml? olan M. Ttfuchef rigortacı öe rorftfutahkikatma dte yor. (Bası açık olan zat Yataklı Vagonlar şirketlnln mumeaaa vam etmlstir. Sadık Beydir) Murahhas M. Toucef'in ifa • katen isten el çektirmiştir. desine göre M. Cannoni'nin bura * daki vazifesine kat'iyyen nihayet Yataklı Vagonlar firketindeki verilecektir. Esasen şirketin Türkiye hâdisenin tahkikatma mfiddeiumumiimessilliği de kendisine muvak (Mabadi 6 inct sahijede) Abidin Daver Beyin fıkraları sevgflinin Atina'da Atlnayka Nea gaw tesl moharrlrlle beraber eektlnMklert reslm Geçen günlerde yazdıgraz gibi A • tina'da bulanan Matmazel Şor ve sevgilisi artist M. Papas bir gazeted tarafından saklandıklan yerde bulunmuş • lardn*. Atinayka Nea gazetesinde neş • rolunan resimleri iktıbas ediyoruz. Muharir kızla sevgilisini kimin vasıtasile ve nerede bulduğunu saklamuhr. Son telgraflardan anlasıldığma göre Matraa • zel Şor ille M. Papas'la evleneceğmi, aksi takdirde vaziyetin feci olacağını soylemiştir. deceği de beyan edflmektedir. M. Şor'un veküi avnkat Mustafa Adfl Bey bir muharrîrimize demiştir ki: « Ben M. Şor için Atina'ya pasa • port çıkarthrdım. Fakat gidip gitme diğini bflmiyorum. Burada kendisini tamyanlar hâlâ Istanbul'da olduğunu söylüyorlar. Fakat bu beni alâkadar etmiyeceği için roesgul olmadım. Ben yalniz M. Şor namına, kızının kaçınlmasile alâkadar olan Sç Rnrn hakkında taki • batı kanuniye icrası için mahkemeye müracaat ettim. Müddeiumumilik bunlan çağırarak ifadelerini aldu Son va • ziyet bazı t'lk tahkikabn yapılmasını icap ettiği için Müddeiumumilik makamı bizim istidamızı polise göndermiftir.» Abidm Daver Bey arkadaşımız, evvelce gazetemizde <Hem nalına, hem mıhına» serlevhası altmda yazdığı fıkralara, bugünden itibaren, tekrar bas.lamis.tir. Cumhuriyet ka~ rilerinm senelerdenberi lezzetle o kudukları bu acı, tatlı fıkraları gene zevkle okuyacaklarına şüphe etmiyoruz. Arkadasımızm ilk fıkrasmı üçüncü sahifemizin son sütununda okuyunuz. Adliye tahkikatı ııııııııiııııııııiMiııımıııııımıııiıııımmmııiımııııımınııınmııııııııiMiııiHiııımııııııınııı ıııııııııııııııııııııırııuııımııınifiıınnHmmwniH M. Şor nerede? M. Şor'un kızını bulmak üzere Ati • na'ya gittiği, hatta baba kunn hazin bir şekilde buluştuğu yazılmısh. Diğer ta • raftan M. Şor'un her ne kadar Atma'ya gitmek üzere pasaport çıkartmıs ise de bîlâhare bu seyahati tehir ettiği de söylenmekte hatta mumaileyhin bn hâdiseden müteessiren baska bir mahalle gîsuretiie odeyecek olsak dahi. Mem'ekette hayahn pahası ucnzla yor. Bu bir taraftan iyi, fakat diğer ta* raftan fena bir alâmettir. Hayahn ucuzluğu normal bir halde leessüs ederse iyidir. Fakat bu ucuzluk müstahailin çare r Matmazel Şor Vaftiz edilecek rrâ? Haber verîldiğine göre Matmazel Şor artist Yunan'h ile evlendiği takdirde hı IMabadi 2 inct sahlfedei rizliğinden tahassül etmi| gayritabiî bir feyse netice îtibarile müstehlik için de çok fena bir alânaet diye almmak lâzımdır. Çfinka bu takdirde ikhsadî nizamda bozukluk var demek olur. YUNUS NAD/ Yeni kontenjan Kararnameleri ve Altı aylık liste Yeni kontenjan kararnameleri ile altı ayhk liste Resmî Gazete'de inti şar ehniştir. Bunlann metinlerini bugün 5 inci sahifemizde bulacaksınız.