3 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

«•* Hep Senin için Yeni tefrikamız Pek yakmda.. Dokuzuncu sene: No. 3169 umhurîVet . ^ tSTANBUL CAĞALOGLU m Teıgraf ?« mektnp adre«l: Cnmnurfyet tstenbul Posta fcutmu Istanbui, No a«n Teleton: Başmuharrlr: 22388. Tahrlr mfldflrö: 23238. îdare müdflrü: 22385. Matbaa: 20412 „ Hep Senin için Yeni tefrikanuz Cuma 3 Mart 933 Pek yakmda tmtmmııımmıtııumıımımıınnımıiKiınnıı •'•""'"»'''"""mı.Hi.nnı. Kl* * 1*1* • • Paramızı Koruma, Kararnameleri Dün Mer'iyete Girdi ııııııııııııiHnmın ıı.mıııiHuııimın muiıımıııı«mıııur m» mm»mmnmmmmnimummm,,,, Nıçın dılimızı Düzeltmeğe eahsıyoruz? Dii bötön budunun (1) kendi U lekierin! anlatması Te kendi arasınida anlaimasi içindir. Her gün içinde t>ulundu(umuz Te kolayca soyleyip fridiverdi&imiz için biz onun büyük idenizinî bütün doğrulugu ile k a m yamamaktayızdır. Düsünsek b'rr yol lci dil us (2) demektir. ÇÜnkü cTOsünme»ek lâkirdı bile edemeyiz. Soz9 dil »ovler ama beyin hamırlar Te yapar. Tıpln gozün gormesi beyin zarlannm foto(raf piSkası işini gor nesîie olduŞu gribi. Beyin, adam yapmmda başbuJr isini gSrflr. Ayagra ad'TD atması bile bevnin saglam Te talısır eTmasraa baŞhdrr. Hanî kimi adamiann ellerl ayak\sn Uıttılur da kolay kolay kımıldan a n a ı o'url*r. Bu neden boyle olur bilîriz tabit. Biz ovle adamlara fnme inmif deriz ama bilgi yonünden ba* kıldıginda ba adamlarm beyinlerrain f a Teya ba yamna bV bastahk gel v U oldu*tı porü'ür. Demek ki için bajı bevind^dir. Soz sSylemek için kafa içlemeiidrr. Bh* adamın dilinin Cutulman kafasmra Içindeki beynin apz oren znHarmın bozulmasmdan tlerİ gelir. Yoksa bir et oarçasından fea;ka bV »ey olmiyan dilin kendi basjna pek bir »ey olduğu yoktur. tf hep rfimafcdadTr. ! Bir çok buduniarda dil sSzü bem aSzunızm «8z Içindeki ola(ı (3) o larak, h e n de sSzün kendi»! olarak kullamlır. DUinl eıkardı dediğimizde agızdaki diiîn dısan azatilmif olduğunu anlatmak Istemis oluruz. Türk dili. en «üzel dillerden bhidir, dcd'*;mÎT(fe ise anlatmak isetdifci s&iz Türk sSzfl, Türk konufması, Türk jazmasidrr. Yeni kararnameler çıktı J Kambiyo muameleleri ve Darülfünun, Üniversite medöviz ihracnıasıl olacak? Müddeiumumilik dünetti ismini alacak murları isticv&p Harîce gönderîlecek Türk parasınm en Kararnameleri Aynen neşrediyoruz Ankara 2 (Telefonla) Yeni Türk paran kıymetmi koruma kararnameti bogün Resmî Gazetede mtişar etmif • tir. Kararname şudur: Madde 1 Kambiyo TC ecnebi nnkudu üzerînde «pekülâsyon memnudnr. Madde 2 SnekSlasyon: 1441 numaralı kanunun 29 uncu maddesî mo • ctbinee tanzim olunan merbut ihtiyaç Iittesme movafık o'mıvan Te vahırt borsa Teya banka Te Maliye Vekâletinden mezoniyet almı* banger (keleri hari • cmde Teya açıktan yapılan kambiyo TC ecm'bî nnktrt alım Te tatımlandır. Madde 3 Kambiro Te nukot almı Te safanm bankalarla Maliye Vekaletince Maliye Vekill Abdülhalık Beyetendl mezoniyet Terilecek bangerler mari < Afersin meb'utu Ferit Celâl Beyin W r fetile yapılır. Borsa acentalan ancak kroklsindeny ba banka Te bangerlerden aldıklan a • listestnde gösterilen mabaOere ihbar Te hm Te satım emirlerinî îcra edebîlirler. ibraz etmeğe ve istenilen malumab verMadde 4 Kambiyo îsleri yapanlar meğe mecburdorlar. Bu errak bir daha bo isleri kimin için yaptıklannı kambi • yo mnrakıplıibna bildirme^e Te iş yap irtimal edilmemek üzere banka ve bantıranlar da iflerinin ihtiyaç listesine mu> ferler Teya murakıplıkçe iptal ve icap Tafık oldu^ana îsbat edîci evrakı ihtiyaç ( Mabadi 8 vun sahited* » Yatakh vagonlar Tahkikatı mmwmttm Darülfünunun ıslahı küçük miktarı bile murakabeye tâbi... Yatakh Vagonlar Şirketi hâdise»ini firket namına tahkik etmek üzere ParU'ten gonderilen M. Touchefe dün Beyoğlu ecentali^ında tahkikatına dvam etmistir. Mumaileyh şehrimizde iki gün kadar kalıp tahki katını ikmal ederek rapo<unu Pairs'e gönderecektir. tsinden çıkanlan ve şirket mü tnessili Sadık Bey tarafından mü messillik dairesinde bir vazif eve alınan memur Naci Bey, tekrar Bevoftlu acentahğındaki vazifesine iade edilmistir. NümayİK hâdisesinden itibaren sirketin her iki acentasmda muatnele r* muhavereler tamamen türkçe cerevan etmektedir. Geçen günkü nüshamızda Yatakli Vagonlar sirketinde bir çok ecnebi m»mur kullan<Mıgını. Bevo^lu acentalığındaki yedi ecnebi memur» mukabil, üç Türk memuru hulundugunu banlarm iaimlerile birlikte yaz mıstık. Al&kadar makamlar bu hususta tahkikata başlamışlardır. Shrkette, usulden olduğu üzere ancak müte * hassıs olarak ecnebi memur bulun durulabilece^tnden müthassıs olmiyanlann yerlerîne Türk memurlar getirilecektir. Şirketin memleketi mizdeki bütün acentalıkianna da Türk müdiMer tavin edil^cektir. Muhteüf f \kültelerden bir çok müderris tekaüde sevkedilecek Maarif Vekâleti profesör Malş ile dört sene memleketimizde çalifmasi ve Darülfünunun ıslahı hakın da hazirladıği projeyi bizzat tatbik etmesi hususunda anlasmış ve bir de mukavelename hazırlamıştır. Profesörün projesi bir kanun lâyihası halinde pek yakmda Büyük Mil!et Meclisine arz ve Meclisçe kabul edildikten sonra mukavelename îmza edilecektir. M. Mal^'ın nihayet bu ay sonunda tstanbui'da bulunacağı tahmin ediliyor. Çıkacak kanun Darülfünunun lâğvi hakıknda olacaktır. Fakat kirk sekiz saat sonra Darülfünun <Türk Cumhuriyeti Universitesi» ismini alarak yeni bir sekilde ortaya çıka caktır. Profesor Malf yeni teşkilâtın bü* tün esaslarîle meşgul olacaktnr. Türk Cumhuriyeti üniversitesm Tündye Cnnöınrtyetl blsmettn* deki profesörler 500 ve 300 lira maolan profesSr Mal| as alacaklar, ve daimî surette tale kısmının daimi suretet kalmayı kabe ile birlikte bulunocaklardır. bul efaniyerek çekilmeleri ihtimali Müessesede yeni kürsüler ihdas Tardır. edilecektir. Tıp Fakültesinden sekiz, edebi Geçen *ene Maarif Vekâleti bfityattan on bes müderrisin ve diğer çesi dört buçuk milyon lira idi. Ba fakültelerden de bir kısım müder sene bu miktar alti milyon küsur lirislerin tekaüde sevkedilecekleri anraya iblâg edilmiş Te bu suretle Dafaşılmaktadır. Maamafih Tıp v« Hurülfünunun ıslahı lâyihasınra tatbikuk FakUUe'eri profesörlerinden bir Inna hnkân hasıl olmnıtur. Adliye tahkikatt SSz demek oian dil, h u ı n n huanIıgını yapan en büyOk iştir. Bunu anlamak icfn sBzun et parcân elan dtr le degii. befld ber seyi düsBnen beyUe oldu(unu anatmamak ge * tnsan sSyledifti s5zle msan tfcr dedi£hnizde onun kafasüe yfi pelmis bir Tarlık oldugunu anlat * znak istemis oloraz. Buralarmı aniadiktan sonra fnsan Için tek ba*tna dil olmadıgrai soyliyebiliriz. Tek ba<ma insan varlıgı bile düjünülemez. Hani Tann dünvayı yarathktan sonra evrela ÂdemM ya~ tabnu, »onra onnn tol eğe kemigind>n Hawa*y> yaratmits, sonra bu iki kiiye sakin ıa vemisî yemeyin diyerek uçma^a (4) saiiTermiş. Bunlar i»e o yasak vemisi yedikierinden ken«lilerini ?ökten ko^rup yere sürmfif. Bize kKİırsa ba sürgün işi baniar yer ^üzunde çoğalamiar da araiannda lcnnussunlar, bakahm nasıl olacak idiye oimaş olmalı. CSnkfi trçmakta flci Vîsi bile enikonu konunamaziar idt Konuşmak için çokluk îster. Hem konusma rasanlarm yaradilıslan ^ereyi bir arada toplu oturarak bir birlerine bir feyler anlatmak istemelerintn bir aonadnr. Soz boraya relince şnnu aniıyo m z : Âdem ojhıllan tooln olarak yayarlar. Gercekten Svledîr. tnsanı tek olarak düsunmek bile olmaz. tnsan decfîn mi goz onüne hemen in sanlar celir Te toplu olarak. Adam tek bafina yaşıyamadı&ı giibi konn famadıima da «öre dil tekin (S) değil, topluluiundur (6) demek olur. Bütün insanlann biridk topluluk tutırmucda bulunmadıklar»™ «8rü yoruz. nurada neden boyle olmus oldu&unu arastırmak vzum insanlar yer yer ayn ayn topluluklar yapmı»lardrr, ovle olunca da her toolulu gun ayn cfili olmuetur. Bu ayn ayn toplulukiarda dîlin yeri cok büyük tür. Bu avn avn topluluklar giderek kendi iclerind'e badun olma&a dojru tlerlemişlerdir. Budun demek, tekleri arasindaki ba^iilik ?itHkçe »ıkılasan topluluk demekth*. Ba • dunun tekleri arasındakî nkilasma i«e en ivi olarak dilde gorülf'bilir. Zaten budona ayn Te tonin bir Tarlık olarak toolıyan en zorln baj d'ldir. Dedik a, dîl tekin değin, topluluğundur. Simd! gelelhn Türk cHline. Türk dili deyinee Turk budununa düsüneeegiz, deJHl mi? Her rün kendi aramızda Irullandıjimız konusma Te yazma dilrnm çesitierini ele alm da •oyleyin bize bakalım, bunun sös [11 [2] tS] [41 [51 18] Budun Mület 0» . Akü Olak = Alet Uçmak = CenruA Tek = Fert TophüvJt Alman hükumeti ele geçen delilleri sayıyör Rus ve Leh gazeteleri Rayiştağ'ı k o münistlerin yaktığına inanmıyorlar Dağ doğtzra doğttra bir nçtat do ğurdu. Almanyetda komünizm tehlikenle muterafik bir ihtilâl tertibh nin faaliyete geçmek üzere balandağtma ait olarak verilmis olan îlk heyecanh haberler hemen tamamile gtftra müncer olmus gibidlr. Ortada Rayihstağ yangtnından başha bir hâ~ diae yokttar, ve bvman da nattl vukua gelmis veya getirilmif olduğu henaz belli değîldir. Hitler'eilerin Rayhiştağ yangıntnt komünittlere ve »oryaliâtlere hücum için guzel bir vesile ittihaz eimiş olduklart ecrttk mtthakkak sayılmahdtr. lntihabatta kazartmak için ba tarika tevessâl edîlmiş olduğtt gibi hommittlere karşt ba aaretle devatnh bir möeadeleye gtrişilmis olduğana dahi farzetmek m&mkündür. Her iki ntret Almanya için yaktn ativi fevhatâde karanhk gosteren tehlikeli hareketlerdir. Ortada ihtilâl yoktur, fakat dahitt muharebenin korknnç bastangıct vardtr, ve ba dahili mtıharebeyi ika eden de. maaletef binnefia iktidart elinde tutan ftrkadtr: Yani nasvonal totyalittler, yani Hitler'eilerdir. Yatakh VaRonlar hâdisesi dola (Mabadi S üncu sahifede) Bürsa Mevkuflan Bugün veya yarin Çorum'a naklediliyorlar Bursa 2 (Teh fonla) Bura daki irtica maz nunlannın Ço rum'a nakli için beklenen tah»i sat gelmiştir. Mevkuflann yann Teya ofcttr gün yola çıka nlmasi rauhte meldrr. Ankara postasını yapan tayyare tehlike atlattı Tayyare sisten yolunu şaşırdı, lznik gölüne düsmekten kurtulup Bursa'ya Bursa 2 (Te lefonla) An kara tstanbul hava postasını yapan tayyare dün akşatna doğru, etrafı saran kesif sis ve fır tınadan yolunu şasmnıs, lznik çölünü meydan zannederek oraya inmeğe çalısmıstır. Sulara bir kaç metro kaltnca burasmm göl oldnğunu gören Çornm'da haztrlık yapı/ıyov Çorum (Hu '' *vn'ia yakaianm » u ,î ) Bursa üfürükçü Beklr mürtecilerinin Çorum Ağirceza mahkemesinde muhakemelerinin yapıl ması için verilen karar üzerine bura adlivesinde hazırlıklar yspılmistır. Hapisanenin gelecek mürteci mevkuflan istiap edebilmesi için bura daki mahkumlardan altmışı Sinop (Mabadi 3 Sis yüzunden büyük tehlike atlatan posta tayyaresi Yefilköy meydanında nsı Bursa'ya gelmis, ziraat mektebi yanmdaki sahaya güç haOe inmistır. Ziraat mektebinden hemen yetisil • miş ve pilotla iki tayyare zabiti, bfr hanım ve üç Amerika'lıdan îbaret yolcular otomobille Çekirge'ye gonderilmistir. Lutfen sahijeyi çevtrtniz Prusya'daki Alman komîseri M. Goering Hitle intihabatta mavaffak ola caktar mtdır? Belli Değil. Hitler intihabatta mavaffak olamazsa iktidart kolayca terhedip gi(Mabadt % inct iahitede) Büyük anketimiz Kadın erkekle bir olabiür mi? Kim bilir bu tuali kaç yüz defa 'iuydanuz. Buna en iyi, en guzel, en doğru eevabt kim vermiştir? Kim verebilir? Anketimizi takip ederken buna gorecekainiz. «Kadın erkekle bir olabilir mi?» Suali asrımızın en büyük dava 'anndan biridir. Son zamanlarda, iki cins arasmdaki bu ezelî mü tabakanın en hararetli safhala nndayiz. Fiziyoloji, ilim ve fel sefe elele vererek bu sualin cevabmı arastınyorlar. Halk ve mü nevver sınıf, bu sual karşısında bir çok f ikir zümrelerme ayrılıyor püot hemen havalanarak Bursa isti • kametine ucmustur. Adamakıllı karanldc ta bashgından seyahat tehlikeli bir şekle girmistir. Tayyarede bulunan bir Türk tayyare zabitî pilota, Bursa'da tayyare raeydanı bulunduğunu ve oraya gitmesini söylemistir. Tayyare gece ya I UMimmııımıııımıııım'"" iMiMiıııiHiıiMiıiMiııııııiHiııııııııııııııımmıımmîmtııtıiıııtmnınınmmtnmmmınmmınnHiıninı nııhuımiHiıiMiııııiMiiMiııııııııııiiııııiıııınııuııııııınniHiHmınMiMMiıııiHiıııniHiHiınıniMiıııııııııııııınıiMiıııınııııııınııııııınıııııııııcıııiıııı terdiği budun nedir, ve nerededir? nüz gösterilememistk de onun için. tçinden kolay kolay çikılamıyacak Çeşit Türk oymaklannı geçerek düne kadar Osmanli Türk'leri admı kadar geniş ve kocaman bir is! tasımıs olan biz ön Asya Türk'leri Yer yüzünde Türk budununun dal kendi aramızda bile anlaşamıyacak budak saldığı ülkeleri görüyoruz. bir dil kargaşalığına tutulmusaz. OTarihte bu büyük budunun oynadıği kumuslarimız arasında Arap ve A rolleri sasarak okuyoruz. Koca bucem dUleri çok, ama pek çok yer aldun dünyanın dört yamna dağılarak insanhğın dalsra d'alga üremesine, ço mı?. O kadar ki daha düne kadar medreselerimizde bils:i dili bile hep ğalmasma, yücelmesine yaramıstır. nrapça idi. Yaman bir yanhshk biz Simdi do^rudan doğruya Türk olaön Asya Türk'lerini en zorlu budun rak varlıklannı ayakta tutan Türk baği olan kendi dilimizden etmif. Bü*oy ve bovlan bile kendi baslanna tün tekleri arasında eksiksiz anlasr dünya dedirtecek bir gorünüş (7) lır. Bir topluluk bagi olarak kendi jrösterirler. Şu kadar ki bunlar az çok dili olmıyan budun, her seyden ev dapınıkhrlar. Bunlar in hepsi Dek az vel henüz budun bile olmamış bir zorlamakla biribirlerini anlıyacak kalabalıktan baska bhr sey »ayıla bir dil konusuriar. Ancak ortadaki maz, değil mi? *?^~ daJh"'kh§a henüz aMİacak pek çok konaklan asmatnıa olmanra acami tste dilimizi düzeitmek İçin Büyük Iıği katilmiştır. Boylelikle bunlar Başbufumuzun elgosterisile (8) giriştikendi aralannda bile sanki ayrı ayn ğimiz çalısmalann büvük temeîi bubndunlarmıs Rİbi davranmaktadıriar. radadır. Simdi bizde ileri budunlann Bu açıkça sundan fleri «relir, büyük buorpklerİTte uvsrun, uvanık o'dugu dunun tekleri ve topluluklan arasınkadar pek. bir budun olmaga doğru daki baÇlan peklestirecek dile karsı yönelmiş buiunuyoruz. gösterilme«i gerek saygi ve »evgi heYUNUS NADl [7] Oörünü} •=. mamara [8] Blfföttertit s s Ijaret Bu hnsutta, kadın ve erkek •bizim münevverlerimiz ne buyuracaklar? Şüphenz merak edertiniz. zCumhuriyet» in bütün gayreti tizi uzun müddet bu merakta bırakmamakttr. Cevaplart topluyoruz ve ya htnda nettredeceeiz. Her gün yeni bir vak'a, her an degisen, canlanan bir macera.. Şimdi birisi ortadan kayboluyor, sonra bir genç kız kaçınlıyor; arkasından akla ge'miyecek kadar garip, düzenli işler dönüyor. Perde arkasmda çalısan gizli eller... Herkesi, her kuvveti hiçe sayan bir cür'et.. Fakat bütün bu kaybolanlar, kaçın'anlar ne oluyor?. Gittikçe esraıh bir renk alan bu hikâyenin surasma burasma danuıyan kan<ar neden döküKlyor? Yapanlar khn?. Hedefleri ne?.. Bütün bon ları anlamak, bu muammayı çözmek, belki romanın en sonuna kadar imkânsız. Bhr türlü bastınlamıyan bir merak, hîç eksilmiyen bir heyecan... Bu macera «Kemal Ragıp» Beyin kaîemile yanndan itibaren gazetemir de tefrika edilecektir.