1 Mart 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 51

lunca, mübadele olunan cemtia kıymetleri arasındaki fark pa:a havalelerile ödenmelidir. Bana kalırsa, istikbal için, altın esasından ayrılmamız ve halk ile tücoar arasındaki muamelât hac mına istinat eden bir dahili para esasına hazırlanmamız lâzımdır. Nakti işaretlerin istimalini yal- nızca müvazene açıklarını ka- patmak için beynelmilel ticare! mübadeleleri sahasına haxret- meliyiz, Bütün cihanda movcut sorvet miktarı bilfiil gayri mahduttur. Ve selâhiyettar zevatın kısmı a zamı, iİnsanın tabiata hükimiyoti ile ölçülen, cihan servetinin se nelik vasati tezayüdün takriban c 3 olduğunu tahmin ocdiyor. Binneticc, bakikaten muhlaç ol- duğumuz #ey, İinsanlığın daha büyük iyiliği uğurunda, bu, te nelik servet tezayüdünden daha muntazam bir surotte iİştifade ©- debilmek için mevcul para vahi tleri hacmını her sene artırmafa müsait bir para sistemidir. Kudret istihsali sahasında büyük icatların arifesinde olmamız ve mürekkep maddeler — imalinde tahakkuk ettirilen muazzam il- mi terakkiler bu muazzam kud- ret kaynaklarından, hükmü gez- miş bir para sisteminin kifayet- sizliği yüzünden milletleri mah rüm bırakmamamızı emrediyor. Piyasanın (konjonktur hakımın- dan) canlanma yahut durgun- laşma devreleri, bana kalırsa, tamamen tesadüli hadiselerdir. Bunları doğuran sehen ise, ser- vetin artma temayülündeki is- tikrarsızlıktır. Halbuki 3seryetin bu temayiülünün bir inlizam al- tında cereyan etmlesi kadar tabii bir şey olamaz. Har hangi bir maddenin talepten ©p 2 Çazlasi- le piyasaya arzı, bugünkü şart lar dahilinde, emtlanın kâffesi nin fiyetini 9p 20 ve daha fazla düşürebiliyor, Bu gülünç hadise- yi, kıtmen para sisten:imizin mayınun işlahlılığı, fakat bilhas- sa, tevzi ve salış melotlarımızın kifayetsizliği tevlik etmektedir. Eğer bir senc istihsal, norma! tezayüdün çok fevkinde ise, bu fazlalık pekâla piyasaya dökü lebiliyor. O vakit fiyet silsilecle- rinin cümlesinde tesevvüşler da- Buruyor. Umumi hir inhizama se bep oluyor. Böylece istihsalin tekrar kârlı bir surctte artması için fiyetlerin yeniden yükselme- sini ve istokların tükenmesini beklemek mecburiyoti hâsıl olu- yor, Bütün bu müddelt zurfında, hâd bir dur$unluk ve umumi bir fıkaralık devresi geçirmek lâzim geliyor. Bu devrede biriken is- toklar ileride düzeleceği muhak- kak olan istihlâki ünceden kar- şılamağa matuf bir nevi hazır- lanma teşkil ediyor. Binaenaleyh bu tarzda teraküm etmis istok- larım iktisadiyatımızda hakika- ten bu vahbhamcite teşevvüşlere sebep olmaması lâzım gelirdi. Bilâkis bu gibi istoklar, ileri bir iktisat rojiminin, yani teşkilâtı bütün işlerin hafiflemesine mü sait olacak derecede mükemmel bir cemiyetin, ifadesi olmalıdır. İnsanlık bu imkânlardan hiç bir zarar görmiyecek ve uzun müd- det istifade elmekten de geri kalmiyacaktır. Biribirini takip eden canlanma ve durğunlaşma — devreleri, — yani 51