1 Aralık 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 16

altında çalışan FPransada «Kahres civarında bir şeker fabrikasının bir setie «© 19» temetlü dağılması beynelmilel bir hayret uyandırmıştı. Halbukl ihzari bir hesaba göre yalnez Uşaktı ve her istihsal masrafından hariç olarak beber kilo şekerin (8) kuruş masarifi umumiyc kaldırdığı görül- müştür ki, bu emsali çok işidilmeyen bir hâdisedir Hulâsa şekerimizin maliyet fiati teşekkülü gayri tablidir ye onu şekli ta- biisine anca_lg_blrkikj_ışnm devlet müdahalesi irex edehilir. Bundan başka bugünkü hususi işletme şekli pancar sahusmın ruldıma- ninı urüracak ve panocar ziraatında maliyet fitini düşürecek geniş, fukat entansif bir istihsnleo meydan verecek imkânları da temin edemez, bu İti- barle şeker sanayiinde: 1 — Ucuz ve rasyonel tesis & — Uzun vadeli amorti 3 — Aşağı kâr norması 4 — Yüksek pancar Fiati 5 — Aşağı maliyet fiati 6 — Asağı satış fiati 7 — Geniş, fakat entansif ve randımanlı ziraat, Ancak bir devlet şeker sanaylelliği turulından başarılabilir. Aksi takdirde bugünkü gayri tabil fiat teşekkülüne, bugünkü bazin ve aşağılık istihlâk seviyesine, hulüsa bugünkü iptidai şekerciliğe senelerce katlanmak lâ- zımdiır. Kaldı ki, şeker sanaylâ devletten himaye ve milletten fedaküârlık isleyen, an- cak bu himaye ve Fedakârlık il tutunması kabil alan bir sanayi şubesi ol- mak itibarile bir iklısadi devlet plânı içinde inki!mıf secyri bu sanayi şu- besi için tabhli bir kaderdir. Bu takdirde milletin âştiraki umumisile tahassül eden devlet bütçesine akacağı için milli emekle tutunan bir samuyi şubesi, içtimai keyfiyet itibarile de millileşmiş olur. Şeker sanayilnin rasyonel bir idare allbında devlete getireceği senelik gelir ise hattâ (yirmi milyon lira)ya kolaylıkla varabilir. Ancak burada akla gelen ilk mesele hüyle geniş bir devlet sanayiinin ku- rulması ve işletilmesi için zaruri olan (sermayc) kaynağı oalabilir ki bu kaynakta tabinlile ve ancak Cümhuriyet Merkez Bankasıdır. Münhasıran kambiyo konlrolrusu ve münhasıran para piyasasının müşa- bidi olmak vaziyetinden kurtulacak ve gıkanak bir devlel bankası milli bankalar ve dövlet idureleri elile kurulacak, çıkacak ve işleyecek devlet sanaylini «nakit» itibarile beslemek konfisiyonunu da üzerine almak su- wetile millt iktısat hayatının yeniden kuruluşunda ve milli iktısat plânmın takhakkukunda elbete rehber ve müessir nlabilir ve bu neye olmasın? Ve bütün bunlar neye tabakkuk etmesin?