1 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 45 inci cüzü çıktı umhuriyet \ \ Sene«' flO. 3 4 3 9 r Telefon Başmaharrlr: 22366, Tahrtr müdürü: 23236 tdare müduru. 22365, Matbaa: 20472 1STANBUL CAĞALOĞLU elgral 7e mektup adresı. Cumhurlyet, Istanbul Posta fcutusu. Istantral, NO 846 CUfîlS 1 Kâniinil6W6İ 1933 Hayat Ansiklopedisi Büyük bir külüphaneyi tir arada evinize geliren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. Türk Bulgar Dostluğuna dair «Biz Bulgaristana, Bulgari» • tanın bize dost olduğa kadar dostuz» Tevfıtc Rustu Bey Mecliste heyecanlı bir celse Şurayi Devletin bir kararı üzerine hararetli münakaşalar oldu Gümüşane Silâhlanma yarışı Ingilterede ta3ryare, Fransada asker miktannın tezyidi isteniyor Japonyada Bahriye ve Harbiye Nazırları bütçele rinden çıkarılan tahsisatın iadesirii talep ediyorlar T ürkiye sulhu sever, Türkiye Cumhuriyotinin haricî siyase* tinin temeli sulhtur ve bu temelin üstüne kurmak için uğraşhğı bina, dostluktur. Bu maksatladır ki Balkan mflletlerinin hepsile ayrı ayn dostluk mUaklan aktediyoruz. Bu misakların ayn ayn olması, muhtelif sebepler dolayısile hep birden olamayışındardır. Biitün Balkan devletleri müstereken ve toptan bir dostluk muahedesi ak tedemedikleri içindir ki Balkanlılann her birile ayn ayn anlaşıyor ve dost iı*t misaklan aktediyoruz. Balkanlarda daka sıkı bir yaklasma ve anlasmamn desteği olan Türkiyeyi, khnse herkesle dost olduğundan dolayı, tenldt •e muahaze edemeı ve etmemelidir. Kendileri, hakh veya haksız herkesle dost olamıyanlann baskalarmı kıskanmalan ve onlara kızmalan manasızdır. Frıkat Bulgar matbuahnm bir kısroı îşte bu mana*ız kıskançlığı ve kızgm bğı gösteriyor. Türkiye, Yımanistanla dostluk mi sakı yapıyor, bazı Bulgar gazeteleri kınyorlar. Türkiye, Romanya ile dost luk nu'sakı aktediyor, ayni Bulgar eraz«teleri gene hiddet buyuruyorlar, Tfirkîye Yugoslavya üe dostluk misakı imzalıyor, btı Bulgar gazeteleri «ene ates püskürüvorlar. Bir kısun Bulgar gazetecîleri, her nedense o kadar itidallerini kaybet mi«W ki hatta kendflerüe bhr dostluk misakı imzaiadiŞımız zaman dahi gene asabiyet göstermialerdi. Bunlar son günlerde, Yugoslavlarla bir dostluk misakı imzaladtçı için Tevfîk Rüstü Bey aleyhinde, agn yamlar yazdılar. Daha dün îsmet Pa«a ile beraber Sofyaya giderek Türkiye Bulgaristan misakmı yenflemis olan Sir dost devletin Ha riciye Veküine karsı bilhassa Zarya gazetesi tarafından kullanılan lisanm nyasî nezakete yarasjroyacak kadar tecavüzkârane olduğunn gorün te hayret ve hatta hiddet duymamak kabil ol meb'usu Hasan Fehmi Bey Mecliste sene ^»j,., 30 (A Ld 0 (A lerdenberi ilk defa obstrüksiyon yapıldığından şikâytetti i ^"J^°"t^ lantılannda tn • güterenm deni ve hava kuv vetleri mesele sini konuşmus lardır. Hava tslen Wazırı Lort Londonderry, Lort lar kamarasın da yaptıgı be yanatta diğer milletlerin hava kuvvetlerini a zaltmalarının ln giltereye havr kuvvetleri hu susunda müsa vat temin ede mîyeceğini, bundan dolayı tn gilterenin mfi • Maliye Vekili Gümüsane meb'uso Manisa meb'usu Mastafa Abdülhalik Bey Ankara 30 (Telefonla) Meclis bugün saat ikide reis vekiU Esat Be • yin riyasetinde toplandu Afyonkara • hisar meb'usluğuna intihap edilen Ziya Nuri Pasanm tahlifi yapıldı. Hıf ztssıhha müesseselerine 600 bin lira dan bir milyon liraya kadar paramn sarf salâhiyeti hakkındaki mazbata kabol edildi. Bundan sonra Maliye Vekili Mus • tafa Abdülhalik Beyin, arzuhal encü • meni tarafından verilen bir karann heyeti umumiyede müzakeresine dair takriri okondu. Meselenin esası, iki zatın, Ruslar tarafından musadere edilen motör bedelleri tazminatının, tazminat komisyonunca reddedilmis ve bu ret ka Hasan Fehmi Bey rannm Devlet Şurasmca tasdik edil • miş olmasıydı. Encümen karara bakmıyarak bun • lann tazrrrini hakkında karar vermiş • ti. Mustafa Abdülhalik Bey, beyanat ta bulunarak Devlet Şurasmca verilen bu kararm bozulmaması lâzım geldiğini soyledi ve işin Adliye encümemne havalesmi istedi. Refik Şevket Bey (Manisa), Şurayi Devlet kararlarmm kazaî kararlar oldugunu ve bozulamıyacağını, arzuhal encümeninin karannm doğru oimadıjmı söyledi. ZiyaeMin Bey, arzuhal encümeni namına söz alarak, Şurayi Devlet kararlannm idarî kararlar oldugunu ve bozulabüecegini, binaenaleyh arzuhal Refik Şevket Bey encümeni tarafından verilen karann yerinde bir karar oldugunu beyan et • tL Refik Şevket Bey, kazaî mahkeme halinde bulunan Şurayi Devlet karar larmm kaziyei muhkeme halinde olduğu mütaleasmda bulundu. Bunun üzerine «oz alan Yusuf Ke • mal Bey, Şurayi Devlete ait kısım hakkmda teskilâh esuiye kanununda, kuvvei kazaiyede yer verilmiyerek v J^ vei icraiyede yer verüdigini, maama ^ ba kararm bozulup bozulmıyacağının uı • ce bir me*ele oldugunu, meselenin ihtuas encümeni tarafından tetktki lâzım geldiğini söyledi. Bazı devlet adamlart milletlerine yükletilen ba rilâh yükünü az bulayorlar! (ecnebi karikatürii) savi kuvvet esannı elde etmek için yeni tayyareler insa etmesi lâzım geldiğini söylemiş ve nihayet de miştir ki: < Biz hava kuvvetleri sahasında şimdiki nisbî kuvvetsizlik va ziyetmde daha ziyade kalamayız.> (Mabadi S tncı sahifede) Iktısadî işlerimiz için yeni kararlar Ayın on beşine doğru Celâl Beyin riyasetinde top lanacak bir heyetin vereceği kararlar bekleniyor Fîlvaki bu gaxei*nrn 29 tefinîsanî tarihK nüshasmda çıkan basmakale o kadar ağırdır ki bunun tercthnesini bile nesretmemize matbuat k&nunumuz mü«aade etmez. Zaryanm makalesin • de Tevfik Rü^tü Bey alevhinde 'tulla niian lisan, yalnız siyasî tvezakete de • ciye Vekili Tevfik Rüştü Bey Yugoslavğfl, hatta terbiveye de muıravirdir. ya toprak'inndan ayrıiırken Hariciye Dost bir devletin Hariciye Vekîli söyNazın M. Yevtiçe su telgrafı gönderle dursun harp halrnde bnlurnlan düsmistir: min bir devlerin sivasî ricalîne karsı «Güzel ve misafirperver memleketibfle bu derece nezaket ve terbiveye ııymıyan, mütecaviz bir lisan kutlanınizden aynlırken, güzel hükumet noerlamaz. kezinizde hakkımda gösterilen ve unoTürkiye ile dost geçinmek istiyen tulmaz hatırasma muhafaza edeceğim M. Mu*anofun Sobranva meclisinde dostane ve samimî kabulden dolayı devaki olan son derece dostane beya; r n minnetarlık hislerime gerek Haşmetlu nahna ragmen, bazı Bulgar gpzeteleYugoslavya hükümdarlan, gerekse Yurinin Türkiveye karsı böV.e hücumlargoslavya milleti nezdinde tercüman olda bu'unma'an Dek gariptir. manızı zah devletinizden ricaya içtisar Doğrusu biz, bu Bulsrar gazeteleri • nm, Türkiyenin Balkanlardaki siyaseti ediyorum. Yüksek takdirahmın Başvealeyhmde yaphklan hücumların ma'<il hazretlerine iblagını sizden rica edernasiTM anlrvamıyoruz. Bazı Buiçpr gaVen, memleketlerimiz münasebatında zetelermin hırçuılığı, kıskanç bir ka mzası çok mes'ut bir merhale ve aynı dmtn smirli hareketlerini andınyor. Tevfik Rüştü B. Sirkeci istasyonunda zamanda sulh davasuıa hakikî ve samiBulgar matbuahna yarasan harektet, mî bir yardım teşkil eden misaknnızm Türkiye • Yugoslavya dostluk, adeoteki B?!kan devJetlerfle dost oluyor mi tecavüz, hakern ve adlî tesviye mu tahakkukundaki kıymetli müzaheretidiye Türkiyeye kızmak değil, Butga kavelesini imzalamak üzere Belgrada ristanm da komsularile dost olmasmı b'nizden dolayı zah devleünize kar gitmis olan Hariciye Vekilimiz Tevfik temîne çahsmaktırsı ne kadar minnetar olduğumu bir keRüstü Bey dün sabahki Sempion eksBulgar gazetelsri, Tiirkiyenin diğer re daha arzetmek isterim.» Balkan devletlerile dost olmasını, ue • presile Yugoslavyadan şehr.nuze adnmüstür. 'îcıv. "ulgaristana karsı bir düşmanlık Hariciye Vekilimiz Sirkeci istasyotelâkki ediyorlar? Balkan dev'ctlerinin nunda vali muavini Ali Rıza, Halk Fırbirile dost olmak, mutlaka direrlerile kası vilâyet idare heyeti reisi Cevdet düşman olmağı mı icap ettirir? Böyle Kerim, Madrrt sefiritniz ve mahtelit bîr icap, Umumî Harpten evvelki ittimübadele komisyonu Türk murahhas faklar siyasetine yarasırdı. Fski itti heyeti reisi Şevki Beylerle hükumet ve faMar siyaseti artık iflâs etmistir. Nifırka erkânı tarafından karşılanmıştır. tekîm Lehîstanla Fr^nsanın' dost ol malan, Lehistanm Almanya ile de an Istasyon polis mevküne mensup bir müfreze resmi selâmı ifa etmistir. la*masma bir m?ni te*kil etmemistîr. Tevfik Rüştü Bey kendisinı istikbale Hariciye Vekîlimiz. seyshatinden ge'en zevatla görüştükten sonra otomoewel. seyahati esnasmda ve seva b'lle Tokatlıyan oteline giderek >>ğleyr hatmden sonra, Bulgar hükumetine kadar istirahat etmiş, müteakıben bazı Türk dostiuğundan emin olabileceçi hususî işlerile meşgul olmuştur. hakktnria her türlü temmatı vermis tir. Hele Tevfik Rüstii Bevin Sofyada Tevfik Rüştü Bey bu akşamki trenle Bulgar firazetecilerine vaki olan ve SofAnkaraya hareket edecektir. ya muhabirimiz tarafından telefonla Yugoslav topraklarından verHerek dünkü nüshamızda inlisar Hariciye Vekilimiz Belgrattaki M«t>ayruırken eden bevanah üzerine, artık Bul?ar Belgrat 30 (A.A.) Türkiye Hari hul Asker abidesine çelenk koyarken jCazetecîlerinin, hiçbir diveceği ka! l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i l l l . l l l l l h ' l l l l t l l l l l l l i l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l H I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I i n mamış o'nvık lâzım gelirdi. nattan sonra da, gene bu şekî'de neş âleminde bu kadar vazıh beyanat enriyata devam sderlerse sadec; bir vehderdir. Tevfik Rüstö Bey açık, «amimî ve min zebunu o'duklar.nı göstenriş ve Balkanlarda umumî bir îu'h havaii mert bir Hsanla Türkiyenin diğer Bal • memieketlerine de fenalık etmiş oluryaratmak istiyen Türkiye Cumhuıiye kan devletlerile dost olmakla Bulga tinin berrak ve temiz siyaseti bu be • lar. Çünkü Tevfik Rüstü Beyın açıkça ristana karsı asla husumetkârane bir söylediği gibi, biz Bulgaristana, Bul yanatta ayna gibi görünmektedir. siyaset takip etmediğini ve etmîyece garların bize dost OJÛUPU kadar dostuı. Türkiyeye alevhtarlık eden Bnlgar ABİDİN DAVER ğini kat'iyetle tekrar ediyor. Politika ' gazeteleri bu sarih ve samimi beya Hariciye Vekili geldi Dün sehrimizde istirahat eden Tevfik Rüştü Bey bugün Ani^araya gidecek Inctr ve üzüm ihracatmın bir elden idaresi suretile müstahsilin himaye »ciilmesini teklif eden Londra ticaret mümessili Kurtoğlu Faik Bey tktısat Vekâleti tarafından Ankaraya çağınlmiftı. Kurtoğlu Faik Bey geçen gün şehrimizden geçerek Ankaraya gitmis ve Vekâlete bu husustaki noktai nazannı bildirmiştir. Zürih 28 (Hususî) Almanyanm Kurtoğlu Faik Bey evvelki gün Adagizli gizli harp hazırhğı yaptıgı ve bir naya hareket etmjstir. Kânunuevvelin gün birdenbire harekete geçeceği Av • yedisine doğru tekrar Ankaraya gelek'upa gazeetlerinde, bilhatsa İngiliz mat cektir. Avrupada vazifeten seyahat boatmda arada bir tekrar edüirken ge« etmekte olan tktısat Vekâleti müsteşaçenlerde Almanyanın Fransaya kar n Hüsnü Rıza Bey de bugünlerde şehfi tsviçre üzerinden harekete geçecegi rimize gelerek Ankaraya gidecektir. yazılmıstu Kânunuevvelin on beşine doğru tktısat Bu gazeteLer, Almanyanın Büyük Vekili Celâl Beyin riyasetinde Ankara Mabadi 8 tncı »ahlfeâe Harp tehlikesi! İsviçre kendini müdafaaya hazır Mabadi S inci tahifede Mabadi 2 inci sahifede i ımıııııiMiıııııııııiMiııiMiHiııiMiıııtiHiınııııımımmuıııımımmmnmıı.üumıııııı Iktısat Vekili Celâl Bey ııırıııııııı ııı ıııııı tıiMiııı MIIK •ıııııntııııııııtıııııın* KENDt KEND1MİZI TENKIT: ~ XveJİ Hayvan sergisi açıldı Dil işlerimizde mühim bazı eksik likler olduğu gün geçtikçe daha ıyi anlasıhyor. Bunlardan bir kısırunın an cak zamanla tamamlanacağmı kabul etmek zaruridir. Fakat dığer bir iki sî için bu zaruret varit olmasa gerek tir. Meselâ ecnebi ismi haslannın yazılması meselesi bunların en ehemmivetlilerinden biridir. Bu ismi haslan asıllan gibi mi ya zacağız? Bunu istiyenlerm arzulan yerine getirilecek olursa meselâ Calmette ismini bir kısım okur yazarlanmız Kalmet okudukları halde bir kısmmın (c) ile ve iki (t) ile okumalannıp önüne nasıl geçeceğiz? Bordeaıuc ismini Botdo okutmak imkânmı nasıl eldp edeceğiz? Hele VVashington ve Alexsandre gibi X ile ve W ile yazılan kehmelen görenlerin şaşınp kalmamalannı nasıl temin edeceğiz^ Yeni Türk alfabesinde X ve \V harfleri yoktur. Kitaplarımızda, gazetelerimizde bizim alfabemizde olmıyan harflerle yazılmıs Fransız, İngiliz, Amerikan isimîerini görenler: Çince isimleri niçin Çm harfle rile yazmıyoruz? Diye sorarlarsa ne cevap vereee Buna venlecek bir cevap olduğu nu kabul edelim. Şu halde bir kısım okur yazarlanmız yeni Türk harf'erini henüz öğrenmişlerken onları bu gibi müsküller kartısında bırakmamak, bir esas kararlaştınp bildirmek ve belletmefc lâzım gelmez mi> «Bu esas mevcuthiT. Elcnebi ismi haslar okunduklarr gibi yazılacaklardır> diyeuîer var. Öyle ise buna niçin he pirruz riayet etmiyoruz? Bu seneki sergide 164 hayvan vardır, hakem heyeti dün birinci ve ikincileri seçti t* Yedincı ehlı hayvaniar sergısı dün saat 14 buçukta Dolmabahçede eski Has ahırların bulunduğu mahalde merasimle açılmıştır. Küşat merasiminde Kolordu kumandanı Şükrü Naili Pasa, Vali muavini Ali Rıza Bey, Kolordu Er» kâni harbiye reisi, Emniyet müdürü Vilâyet ve Belediye erkânı ile baytarlar ve hayvan meraklılanndan mürekkep bir kalabalık hazır bu * lunmuştuT. Vali muavini Ali Rıza Bey. kordelâyi keserek şu nutku söylem:ştirj « Beygir, sığır, koyun gibi hayvanatın ıslah ve teksiri yolunda her (Mabadi 6 tncı sahifede) Serginin küşat merasiminden iki intıve mükâfat kazanan hayvanlardan biri