2 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Aiisiklopedisi 45 inci cüzü çıktî Onuncu sene: No. 3440 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrat ve mektup adresl: Cumhurlyet, Istanbul Posta fcutusu: Istanbul, NO 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir müdürü: 23236, Idare müduru: 22365. Matbaa: 20472 '*=*». Hayat Ansiklopedisî Bfiyik bir kutâphaneyi bir arada evinize getiren e ı faydalı eserdir. Her evde bir Cumartesi 2 Kânunueml 1933 lane bnlunmak lâzımdır. Almanya ve Türkiye a nüshamıza Abnan sefareti maslahatgüzan aziz dostumuz M. Fabriçiusun bir mektabunu dercediyoruz. Birkaç ay evvel Cum • huriyette neşrolunmuş olan bir yazının ihtiva ettiği iki sual Alman Başvekili M. Adolf Hitlere arzedilerek cevaplan a • hnmış. M. Fabriçiusun mektubu bize bu cevaplan iblâğ ediyor. M. Fabriçius memleketimizde uzun seneler oturarak Türkiyeyi ve Türkleri mümkiin olduğu kadar fazla tanımağa fırsat bulmuş ve memleketile memleketimiz arasında daima daba mütezayit iyi münasebetlerin devam ve inkişafına taraftar ola • rak mütemadiyen o yolda çahşmış, pek haluk bir şahsiyettir. Cumhuriyette çıkan yazı üzerinde hassas bir takip fikrile yürüyerek aldığı neticelere istinaden iki ay sonra bize bu mektubu yazman da Tiirk • Alman münasebetleri üzerindeki itinasının bir ifadesini teş • kil eder. O cihetle dostumuzun mektu • bunu aynen drcetmekle beraber bu vesileden bilistifade vaziyeti biz de biraz izah ederek Türkiyede dahi iki memleket münasebetlerinin daima iyi olmasından ve iyi gitmesinden başka bir fikir ve maksat olamıyacağını anlatmak isteriz. Evvelâ Cumhuriyette çıkan yazı... Bu yazı, dostumuz M. Fabriçiusun mektubunda da sarabaten ifade edilmekte olduğu üzere, türkçe intişar eden «Hitler ve nasyonal sosyalizm» kitabı hak • kındadır. Bir Tiirk, telif tarikile mi, tercüme suretile mi, her nasılsa böyle bir kitap çıkarmış. Kitabın muhteviyatı yeni Alman rejimini ve M. Hitleri göklere çıkaracak surette mubalâğa ile meteden sözlerden terekküp etmekte bu lunduğu söylendiğine göre, bunun bir tercüme olması ihtimali daha gaiip farzediliyor. öyle de olsa muharrirleri • mizden Peyami Safa Bey bunu Alman trkuu bütün ırklann iistüne çıkaran yeni bir iddianm kuvvetle ileri sürüldfi • ğü bir devirde pek gayritabü bularak M. Hitleri veya nasyonal »osyalizmi değil, sadece öyle bir kitabın iistüne i*m'ni koyan Türkü şiddet'e tenkit et • tniş. Yazıda mevzuu bahis sualler bu tenkidi teyit için kullanılan teferruattan ibarettir. Herşeyden evvel Tiirk ten Türke yapılan bu tenkidbt baskaîartnın işine kanşmaktan uzak olan ma hiyetine işaret etmek isteriz. Büyiik mahiyetli haricî hâdiseler önünde biraz îhtivatlı bareket etmek her memleketin daJıiIî ve millî terbiyesine taalluk eden bir iştir, buna da ba^kalan karısmaz. Bunun haricinde biz yeni Alman rejimini yalnız beynelmilel meselelere temas ettiği noktalarda belki birkaç defa mevzuu bahsetmisizdir, bir kere de yahudilere reva görülen muameleye karsı fik^m'zi izhar etmiş bulunduğu muz malumdur, ve bu son meselede A'manyanın hemen bütün dünyanın ademi tasvitnle karsılanmıs olduğu meçhul değildir. Alman nasyona] sosyalizmi Ahnanyada iktidan eline aldığındanberi ge çen bir seneye yakın bir zaman zar • fında biitün dünyanın bazan hayret ve daima dikkatle takip ettiği bir tekâmül takip ediyor. tlk büyük meziyeti bü vuk bir vatanoerverlikten ibaret olan bu mesainin Alman seref ve menfaat: kadar beynelmilel sulha da hadim ol ması temenni olunur. Versay muahedesinin Alm»nya gibi büyük bir memle • ket ve milleti ilânihaye tahammül olunamıyacak bir tazyık çemberi içine sokmus bulunduğu bu sütunlarda belki yüzlerce defa izah edilmiştir. Binnefis Türkiye Sevr'e boyun iğmemek için böyle bir muahedeyi kendisine cebren tahmO ve infaz etmek istiyeniere karn isyan ve ibtilâl bayrağrnı kaldırmış bîr memleket olmak hasebile biz Türkler Alman ihti'âlinm mâna ve mahiyetini pek ryi anlanz. Dilimizde her yi • ğitin bir yoğurt vivisi vardır diyen a talar sozune tevfikan dahüî bir Alman îşi olduğu ve Türk menfaatlerini ihlâl etmediği müddetce Alman ihtilâlini ancak ve havırhahane bir nazarla ta kio edeceğimizi söylemeğe hacet bile yoktur. Yeni Alman rejimi, son vesikası aziz dostumvz M. Fabriçiusun mektubu olmak uzere, Türklük noktai nazarmdan vazîyeti sek ve tereddüde mahal bırakrmyan bir vuzuh ile tasrih etmeğe doğru gitmi^tir. Bazı Türklerin Almanyada eskîsîne nisbetle iyî muamele görmemekte olduklarma dair zaman zaman îşîtiimîş olan rivayetlere artık tamamen bertaraf olmus nazarile bakmak doğrudur. Cumhuriyetın onuncu yıl dönümü münasebetile Almanya tarafmdan tam bîr dostluğun bir çok delilleri birden gösterilmis olduğu Türk j Çamaltı memlahaları 10 milyon lira getiriyor Japonya ve Suriye, Çamaltı memlahasma büyük mikyasta sipariş verdiler M. Hitler ve Gazetemiz Karadenizdeki müthiş fırtınanın zararları Alman Başvekilinin Cum Karada ve denizde yüzlerce insan öldü, yüzlerce ev yıkıldı, birçok ^emi ve kayık battı huriyette çıkan bir yazıya verdiği cevaplar M. Hitler Alman sefareti maslahatgüzan M. Fabriçiusun bugiınkü başmakalemizde mevzuu bahsedılen mektubunu aynen neşrediyoruz: Muğla MeVusrı ve Cumhuriyet gazetesl Başmuharrin Yunus Nadı Beyefendtye Efendim, Muhterem Cumhuriyet gazetesfnin 23 eylul 1933 tarihli nüshasında muharrirlerden Peyami Safa Bey türkçe intişar eden «Hitler ve nasiyonal • sosializm» kitabı hakkında «bu da nesi?» baslığı altmda bir yazı nesretmiştir. Mumaileyh, yazısmın sonunda asağıda yazılan iki sual sormaktadır: 1 «Göklere çıkardıklan Hitler Almanyada Türk kavmi, milleti veya ırkı için bu kadar sitayişle dolu bir kitap ••fredilmesine iıin verir mi?» 2 «Hkler veya Nasyonal sosiaKzmî afakî ve bitaraf bir tarzda Türk okuyucularma tanıtmak dururken, Cermen ırkından ve Alman milletinden baska bir ırkm ve her milletin açıkça Mabadi S inci tahifede Müthiş fırttnalann azdtrdıgı korkanç bir denizin tert dalgaları bir gemiye çullanırken Oç gündenberi devam eden fırtına evvelki gece siddetini kaybetmis; dün aabah hava açümıstır. Bu suretle Karadenizdeki ftrtına da dinmiş olduğundan Kavakta demirliyen vapurlar yollarma devam etmislerdir. Maamafih hava gene soğuktur. Evvelki gün hararet derecesi dörde, dün sabah bire kadar inmisti. Civarda bîr çok yerlere Mabadi 5 inci sahıteac Çamaltı tuzlamndan iki manzara: makine, aşağtda ufak yığtnlar lzmir (Hususî) Dünyanın en güzel körfezlerinden biri olan Iz • mir körfezine vapurla girildiği zaman sol taraf kıyılannda çadır şeklinde drzilenmiş beyaz tuz kümeleri derhal nazate çarpar. Kuvvetli inbat rüzgârına maruz bulunan bu sahilin yhmi beş kilometrelik saha • sını işgal ve bugün Türîdyem'ze cüz'î emek ve masrafla tam on milyon lira varidat temin eden Çamaltı tuzlası ihmal edilemiyecek servet kaynaklanmızdan biridir. Vaktile ecnebi unsurlardan kırk kadar xxfak müteşebbs burada tesis ettikleri küçük mikyastaki tuzlacıklarda elde ettikleri tuzlan dahife ve ha rice sevkediyorlardı. Bilâhare hükumetin müzaheretile Düyunu umumiye idaresi altına geçen Çamaltı tuzlası modern bir hale konulmus, Yukarıda büyük tuz ytğtnlan yapan halinde toplanmtş olan tuzlar içinde muhtelif tamirhaneler ve yetmiş bm altın lira sarf iU bir ince tuz değirmeni vücude getirilmştir. Bu suretle lzmirin Çamata tuzlası dünyada vaziyeti ve tesisati itibarile (tspanyadakinden sonra) ikinciliği almı&tır. Düyunu umumiyed'en tnhisar idaresine intikalden sonra muhte lif sebepler altında faaliyet gös • teremiyen tuzlaya son zamanlarda Almanyada diplom mühendishği sehadetnamesini almağa muvaffak olan ve Amerikada birkaç sene pratik yapan Sezai Bey namındaki bir genç mühendisimiz müdür olarak tayin ed.Imiştir. Bu faal müdür az zaman zarfında atalete mahkum olan tamirhaneleri yenilestirdlği gibi şimdiye kadar bir türlü işletile Mabadi S inci sahifede Dünkü Lik maçları Fenerbahçe 1 0 Beykozu yendi, VefaKumkapı da Süleymaniyeyi 10 mağlup etti Yeni Alman sefiri geldi Her Rossenberg dün Hariciye Vekilimizi ziyaret etti, bir iki güne kadar Ank»raya gidecek Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey dün Ankaraya gitti faksim stadyomunaattı Fener Lik maçlarına dün Taksim ve Fenerbahçe stadyomlarmda devam e • dilmiştir. Taksim stadyomunda bi • rinci küme kulüplerinden Fenerbahçe Beykoz, Fenerbahçe statyomunda da Vefa Süleymaniye takımları karşılaşmıstır. Beykoz maçından bir estcmtane Fenerbahçe • Beykoz müsabakası çok heyecanh bir seyir takip etmiş, Fenerliler, ikinci devrede yaptıkları bir tek gol ile galip gelmLslerdir. Takımlar sahaya çıktıktan ve miisabakaya baslanmadan evvel bir hâMabadi 6 ıncı sahifede Çok modern bir daire , • M t m •. Modern bir daire görmek isterseniz Uyuşturucu Maddeler Inhisarı Umumî Müdürlük merkezini ziyaret ediniz Yeni Alman sefiri ve refikası, dün, Sirkecide Alman mektebi talebt tarafından «Nazi» lerin selâmile aelâmlantr ve aynen mukabele ederkeı Almanyanın Moskova sefirliğine | rek etmiş ve bir müd'det göeüşmüş tayin edilmiş olan Her Nadolninin tür. yerîne Ankara sefirliğine tayin oHer Rossenberg bir iki güne kalunan Her Rossenberg dün Avnı • dar Ankaraya giderek itimatnamepadan şehr'mize gelmiş ve Sirkeci • sini Reisicumhur Gazi Mustafa Kede Alman sefareti ve konsoloshanemal Hz. ne takdim edecektir. sî mensupları, şehrimizdeki Alman Her Rossenbergin iki devlet arasındaki dostluğu takviye hususunda, kolonisi ve Istanbul Alman melrtebi senelerce memleketim'zde kalarak talebesinden bh* grup tarafından Türkiye Almanya münasebatının istikbal edilmiştir. büyük bir samimiyet içinde cere Yeni Alman sefiri öğleden sonra yamnı temn etmiş olan selefi Her Tokatlıyan oteline giderek Hariciye Nadolni g'bi muvaffak olması te menni edilir. Vekilimiz Tevfik Rüştü Beyi ziyaniğinde ileri gelen buyük bir Avrupa memleketi olduğu pek iyi malumumuzdur. Ayni yolda tekâmüle azmetmi» bulunan Cumhuriyet Türkiyesinin bu ileri Avrupa memleketi ile teşriki mesaiye atfedegelmiş olduğu kıymet gizli kapakh bir şey değildir. İki memleketin dostluklanm haleldar edecek ciddî sebepler olmadıkça • ki onlann olmasına da makul sebepler ve hatta mülâyim ihtimaller tasavvur olunamaz iki milletin münasebetleri dürüst ve samimî bir cereyan takip edip gitmekten bittabi hâli kalmıyacaktflr. YUNUS NADİ Tevfik Rüştü Beytn kerimelerıl beraber Atinada ahnmış resimler Belgrat seyahatmden şehrimize dönen Harlciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Bey dün akşama kadar otelde muhtelif ziyaretler kabul etmiş ve akşam trenile Ankaraya git miştir. Hariciye Vekilimiz Haydarpasa istasyonunda Vali, şehrlmizde bu lunan bezı meb'uslar ve sefaretler mümessilleri tarafından selâmlan • mışür. ıııııııııımiııımıııımııııııııııımııımuınııııııııııı ııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııı<ıııııı><ııııııııııi!iıııııııııııııııııııııııııııııııııııiMuıu!iıııtıııııın lerin gözünden kaçmamıştrr. Tayin olunduğu yeni bir memuriyet için memleketimizden ayrılan pek maruf dostumuz Her Nadolni Cenapları, veda ziyaretlerinden evvel, Cumhuriyetimîzm onuncu yıl dönümü şenliklerinde hazır bulunmak için, bir günde Berlinden Ankaraya tayyare ile geldi, ve o tarihî günde Alman askerleri Berlinde Türk sefareti önünde bir ihtiram safı bağlıyarak iki milletin büyük bir ölüm dirim cidalindeki silâh arkadaslığıntn hatıran bu suretle ihya edilmiş oldu. Almanyanın muasu medeniyet tek Cevdet Kerim Bey Dün akşamki trenle Ankaraya gitti Vaki olan davet üzerine Cumhuriyet Halk Fırkası Vilâyet idare heyeti reisi Cevdet Kerim Bey dün akşamki trenle Ankar.aya gitmiştir. Cevdet Kerm Bey, Ankarada CumJıuriyet Halk Fırkası Umumî reis vekili İsmet Paşa Hz. ve Fırka heyetî idaresile görüştükten sonra şehrimize avdet edecektir. Uyuşturucu Maddeler Inhisarı Umumi Müdürlük dairesı Bızim resmî dairelerimizin çoğu, eski usulde tanzim ve tefriş edilmiştir. Loş koridorlara açılan büyük, küçük odalar, sahibinin ehemmiyetine göre büyüyüp küçülen eski usul yazıbaneler kocaman evrak dolapları, icindeki evraktan fazla yer i?gal eden klasörler ve daima lüzumundan fazla bir memur kalabalığı. Uyuşturucu Maddeler Inhisarı umumî müdürliiğünün dördüncü Vakıf handaki deiresi ise tamamen bunun aksine olarak çok modern bir şekilde tanzim edilmiştir. Bir banka tarzında genis bir holde umumî müdür, şube mödürleri, memurlar hepsi bir arada çalışıyorlar. Aralarmda alt kısmı ahLâtfen aahifeyi çeviriniz