1 Ocak 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 34

delerini makine vasıtasıyla yaratıp böyle bir yaratıcılığı kemale erdir- mek uğrunda aklını ve ruhunu başka bir cihanı telâkki tarzına bağlar- ken, san'at maddoesini elişi ile maydana zetirmek hususunda acayip ve anlaşılmaz bir ısrar göstermiştir. Gerci, bu muhafazakârlığımı, bütün Kunstgewerbe, art appligut işlerinde yenebilmislir. Fakat hiç birza- man, makinenin duygulaştırılması (apiritualisation de la machine) diye bir gaye tanımamıştır. İşte, yaratıcılıklaki hu ikiliktir ki, on dokuzumcu asır insanını mağşi- nizm bakımından pagan (putperest) bir görüşün kölesi lulmıştır. Ne ressam, ne heykeltıraş, na muzikişinas ne de muharrir (mimarı iz- tisna edeceğiz), makineyi anlamağı tkavasmamız, mulküno ile daöğrüudan doğruya temasa girerek önü san'at maddesi namına da kazanmağa ca hışmamıştır. Ve san'at eserlerinin makineye tevdii işinde, makineden hnşkll bir şey bi!mi_ven mnakmnleat'in unlnyıezlz vE (ıııyl;:u*_.uı urı,çıhğı kabul edilmiştir. On dokuzuncu asra ait san'at eşerlerinin gitlikçe silikleşmelerinda ve manasızlaşmalarındaki sebep bu olduğu gibi, dünyanın beklemekta ol duğu büyük san'at devresinin bir türlü başlıyamamış olmasındaki sır ve hikmet te bundan ibarettir. Bu demektir ki, bütün ön dakuzuncu asrın cihanı telâkki tarzı, lexatlı binaenaleyh illetli ve sakattır. Onun bütün san'at eserlerinde irnsanca ülçü yerine sintefca bir ölcünün ver tutması ve böyle hi ölçü ile ya- ratılmış eserlerin gittikçe sun'ileşimeleri, bundan ileri gelmektedir. Kadro'nun san'at telâkkisine göre, yirminci aarin büyük davalarından biri, pagan bir makine medeniyeti yerine akide ve imana dayanan bir makine medeniyetinin ikumesi olacaktır. Yani, simdiye kadar yalnız ihtiyaç maddeleri yaratarı makine, bundan sonra san'at maddeleri de yaratacaktır. Faka! bunun yapılabilmesi için, san'afkârın, sırtına bir tu İwm elbise geçirerek makinenin başına geçmesi ve onu geçen devirle- vin eli gibi duygulu ve ruhlu bir cihaz kılması lâzımdır. Bu yapılınca ya kadar iİnsar ile makine arasmdaki uçurıum, gittikçe daha tehdit- kâr vc daha tehlikeli olacaktır. (1) (1) Bo hahse ait daha esim bir tetkik Hakimiveti Müli iniştir. Muharritin bu yal çıkacak bir kitabında okunalı 'de İnrişar er- laveklir 84