1 Ocak 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 16

Bu itibarla ticaret banalile yapılan sermaye terakümleri memle- ketimizde kalmıyar. Gayri milli olan büyük ticaret, Türkiye'nin yayı müstemleka devrindeki vasfıni muhafaza etmektedir. Yani bir istismar cihazıdır. Büyük Ücaret, müstahsil ve müstehlik halkın ayni zamanda mil- let iktisadiyatının aleyhine işliyen bir makinedir. Büyük ihracat ticaretinin gayesi, müslahsilden mümkün olduğu kadar ucuza al- mak ve bu alım fialile cihan piyasası fiatları arasındaki farkı mümkün olduğu kadar kendi lehine yükseltmektir. Bu maki- ne işlemekte devam ettikçe Türkiye'de milli sermaye terakümü hâdisesi de betaalini muhafaza edecektir. Müstahsile, cihan pi- yasası fiatlarını mal edemedikçe ve büyük ticaret kârlarını bu suretle millileştiremedikçe iktisadi inkişafımızın da temposunu çabuklaştırmanın imkânı yoktur. Unutmıyalım ki, Türk müstahsili, zaten düşük olan cihan piya- saşı fiatlarının bile çok aşağısında bulunan fiatlarla mallarını elden çıkarıyor. Türk müstahsilini bu fiat tazyikinden kurtar- mak lâzımdır. Cihan piyasalarına çıkamıyan mütevassıt milli tacirlerimizin de ne halde bulunduklarını biliyoruz. Çoğu iflâs etmiştir. Çoğunun işe biricik iktisadi fonksiyonu, bonolarının tecdidi için çareler araştırmaktır! 'Türkiye'de hususi teşebbüse dayanan büyük ticaret hayatının pilânçosu da, işte böyle menfi ve millet iktisadiyatı bakımından zararlı bir manzara arzetmektedir. Hususi teşebbüsün ziraat, sanayi ve ticaret sahalarındaki bu kı- sır vaziyetini gördüklen sonra, hâlâ onun yaratıcı kudretine inan- mamıza imkân var mı? Hayır.. Hususi teşebbüsün milli iktisadi- yatımızda kurucu ve kurtarıcı bir vol oynıyabileceğine, böyle bir mucizeye, inanmıyoruz.