1 Ocak 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 17

Milli İktisat tetkiklarıi ! Anadoluda bir Köy tipi. İsmail Husrev Bir yazımızda Türkiye'nin iktisat ve cemiyet tarihine ait muh- telif safhalara garptan sarka doöru merhale merhale tesa- düf edebileceğimizi söylemiştik. Hakikaten Türkiye'nin iktisat tarihine ait bir çok malümatı arsivlerdeki tarih vesikalarından maada Anadolu'da müşahedeler yapmakla da elde edebiliriz. Maamafih bugüne kadar Türkiye'nin bu hususi vaziyetinden is- tifade etmiş bir fikir adamına henüz tesadüf etmedik. Halbuki, Anadolu, Türkiye'nin iktisat ve cemiyet tarihini aydınlatacak canlı vesikalarla doludur. İnkılâp münevverinin vazifesi, bunları birer birer bularak sistemlestirmek olmalıdır. Kadro'da köy iktisadiyatı hakkında çıkan yazılarımızdan Anado- lu'nun bir çok yerlerinde köylülerin henüz «zati iktisatçax (ei- genwirtschaftlieh) yaşamakta olduklarını göstermiştik, Dünya piyasaları ve milli piyasalarla teması nisbelenaz ve muntazam münakale yollarından mahrum mantakalarda tesadüf ettiğimiz «zati iktisat sistemi» nin umumi vasıfları sunlardır: İstihsal faali- yetlerinde bir hütünlük ve kapalılık vardır. Yani müstahsil, zirai olsun (yiyecek gibi), sınai olsun (giyecek gibi) ihtiyaçlarının mühim bir kısmını bizzat kendi istihsalile temin eder. Bunun için henüz istihsal ile istihlâkte bir farklılaşma (Differenzle- rung) olmamıştır. Müstahsil neyi istihlâk adiyorsa onu istihsal etmektedir. Pazara arzedilen mahsul ya bir istihsal fazlası ya- hut devlet borcları karsılığıdır. İstihsalde muharrik subjektif kuvvet, mahsul saltarak kazanc elde etmek değil, ailenin zati ih- tiyaçlarını tatmindir. Bu makalemizde bazı müşahedelere istinaden Türkiye'de zati iktisatça kurulmuş bir köy tipinden ve bu tip köylerde toprağı iş- leme tarzından bahsedeceğiz. İlâye olarak gunu da söyliyelim ki, Türkiye'de zati iklisat tarzına iki şekilde tesadüf olunur. Bu iki gekil bize ayni zamanda zati iktisat sisteminin tarihi safhaları 17