1 Ocak 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 24

Gerçi teknik seviyesi, XIX. asrınkine nazaran, geridir.Gerçi, mem- leketler ayrı ayrı alınınca, bunların bir çok mıntakalarında zati iktisat şartlar: mevcultur, yani, bu mıntakalarda, istihsalin ge- yesini, pazara arzolunacak emlta değil, mahallinde istihlâk olu- nacak mahsul teşkil eylemekledir. Fakat işi, ticaret ve tediye müuvyazenoleri bakımından alınca, memleketlerin iktisadi yapıla- rı, hem sağlam hem de büyük bir nisbet dahilinde müstakildir Osmanlı İsparatorluğununki, keza. Garpta makina keafediliyor ve sanayi emperyalizmi, doğmuş olu- yor. Yarım asır kadar süren dahili ve harici mücadelelerden sonra, dünya ölçüsünde, yeni bir mubadele nizamı, yeni mudba- dele muadelelerine göre teessüs ediyor. Bu yeni mubadele nizamının mubadele maadelelerindeki tan- dans, yukarda da demiştik ki, Sudan yahut Missuri'de kabilelere dikte edilmiş onların aynıdır. Bu tandans, istismardır. Söyle ki: Garp, makinaya dayanarak attığı ilk mubadele adımından itibaren, makinanın mamul esyasını istihsal etmek hakkını, ken- di inhisarına almış ve diğer memleketlere, hammadde yahut zi- ral maddeler istihsali işini terketmiştir. Ve bu suretle, müsavi olmıyan, her defasında, yalnız kendi lehine isliyen bir mubadele usulünü, silâh kuvvetile tedvin eylemistir. Onun bu ilk adiımın- dan itibaren, meselâ bir Osmanlı İmparatorluğunda su değişik- likleri gürüyoruz: a) Eski bünyede, bir taraftan ticareti ve bir taraftan da Devlet yani Saray sarraflığını yapan akalliyet unsurları ile Lövantenle- re, dahilin hammadde yve zirai maddelerini Garbın mamul eşya- sı ile mubadele etmek vazifesi tahmil ediliyor ve sarraflık sıfa- tı, kendilerinden Avrıma Finansı namına nezediliyor. -Yerli sar- raflar, buna razı olmağa mecburdurlar, çünkü müsrif Saray'ın (üstelik harice karşı da gittikçe zayıf düştüzünden) kendilerine alacaklarını ödeyip ödeyemiyeceği meşküklur. Halbuki, Garp, Saraya ikrazat yapmakla, kendi matlüplarının derhal tesviye e- dilmesini de temin edecektir. Yalnız, haricin mamuül eşyasını dahilde satmak, tehlikelidir, çcünkü kapanacak tezgâhların 5e- filleşen mensupları, Devlet ve Saraya karşı duydukları ncfret ve kini kendilerinden çıkaracaktır. Fakat bu mahzuru da, Sarayın meşhur ve meş'um Tanzimat Fermanı bertaraf edince, mesele 24