1 Ocak 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 18

hakkında da bir fikir verebilir. Bu sekillerden birine &basit zatit iktisat tarzı» digerine de «münkeşif zati iktisat tarzı» ismimni ve- rebiliriz. Basit tarzda, müatahsil, bizzat kendi hesabına ve kendi ailesi ef- radile istihsalde bulunur. Münkeşif Larzda ise istihsal faaliyeti, bir beyin veya bir ağanın hesabına yabancı müstahsiller mari- fetile cereyan eder. Beyde hakim olan iktisat zihniyoti, kâr te- mini değil, beyce yaşamaklır. Yani şehir ve kasabada kumar oynamak, kadın oynatmak, ava gitmek, dostlar arasında vakit geçirmek, aşiret kavgalarına işlirak cimek, kısaca rahat bir müa- tehlik hayat sürmektir. 11 ve 12 inci sayılarda Sarkla kürt dere- beyliğine tahsis ettiğimiz iki makalede bu sistemin ana vasıfla- rını göstermiş olduğumuz için burada yalnız «basit zati iktisat tarzı» nım hususi bir şeklinden bahsedeceğiz. & Basit zati iktisat tarzinda —>müstehlikin yegâne endişesi kendisinin ve ailesinin nafakasını çıkarmaktır. Bunun için müstehlik bir nafaka zihniyeti, bir ihtisaçların tatmini endisesi ile hareket eder. Pazar için isltihsalde bulunza bile eyvvelâ zati ihtiyaçlarını kapatır soura pazarla tema- sa gelir. Müstahsillerin bütün iktisat ölçüleri de bu hna- faka zihniyetine göre gekil almaktadır. Köy büyükleri müz- tahsilin zati ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak islihsalinin hacmini Layin ederler. Hâkim olan kaide: ihtiyaç nisbetinde tar- la, ihtiyaç nisbetinde istihsaldir. Basit zati iktisatça kurulmuş bir köyde istihsalin nasıl organize edildiğine dair bir kaç misal ve- velim: «Kars vilâyetinde... Ruslur zamanında arazi köylüler ta- rafından müştereken ziraat edilirdi. Her üç senede bir köylü a- rasında taksime uğrardı. Fakat uraziye sahip değillerdi. Hiç kimse tasarruf hakkına malik dezildi. Yalnız araziyi ekip bi- çerek intifa ederdi. Kars vilâyeti bize intikal ettikten sonra va- ziyet degzişmiş dezildir. Bugün de devam etmektedir. Arazinin münferit sahipleri yoktur. Bu yüzden bir çok ihtilâflar, münaza- alar zuhur etmektedir. Köylülerden biri muayyen bir sahayı ek- mek isterse, digeri manı olur» (*). «Bu vaziyet mülkiyeti müşte- (*) Büyük Mülle; Moclizinin 21. X1 620 tarâhli celbseşinde 810 numatnliı Kunur müzakere vakirken münakaşa esnasmda Kars med'usu Ağsoğlu Ahmet Bevin he yanstından, Hakim'yetimilliye 20, XD ö2ü 18