1 Eylül 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 8

ayyen bir zaman içinde elden ele devrediş sür'ati baki kaldığı takdirde, bilhassa dahili ticaretin hacmi ile, düviz mukabili ih- racatın artması, paramızı fiatlandıracak ve azalması da fiattan düşürecektir. Şu halda dahili, ticaret hacmimizi, bilhassa ziraat ve sanayi is- tihsalâlımızı, insa faaliyetlerimizi, nakliyat hareketlerimizi ve ücretler yekünunu paramızın miktarının değil, bilâkis paramızın miktarını bu milli hareketlerimiz hacminin tayin etmesi icap ediyor. Halbuki bugün, paramızın «miktarı» milli iktisadımızın ihtiyaç- larına değil, milli iktiaadiyatımızın ihtiyaçları paramızın mik- tarına tabi kalmıştır. : Münhasıran milli bir mübadele vasıtası olduğu için paramızın fiatı, dahili ve idari tedbirlerle kayıt ve şart altına alınmış, fa- kat bu idari istabilizasyon devlete, milli iktisadiyat bünyesine isale edilecek para miktarını, milli iktisadiyatın — ihtiyaçlarile mütenasip olarak elâstiki hbir şekilde mütemadiyen çogğaltıp azaltmak imkanlarını da vermediği için, tek cepheli bir mahiyet almış ve böylece kalmıştır. Halbuki, milli iktisadiyatta «müstahsil bir iş» yani meselâ maden işletmeleri, arazi islahatı, yol ve inşa, yahut müstahsil iş ücreti şeklinde karşılığı bulunduktan sonra ve ancak muayyen işlerin icap ettirdiği miktarda paranın mübadele sahasına atılmasının, Türk parasının fiat seviyesi üzerinde -muhtemel sepekülâsyon- lara ve tezvirlere rağmenm- ciddi bir sarsıntı yapmıyacağı kuv- vetle ispat olunabilir. Çünkü paramızın yalnız fiat kanunlarıma göre temevvüç etmesi ve bu fiatın bilhassa dahili talebin mik- tarına göre tayin olunması da teyit eder ki, dahili pazarda bir plân dahilinde açılacak işler ve çoğaltılacak taleplerle paraya 0- lan talebin arttırılması ve bu fazla talebin de fazla para arzları yani (emisyon) ile karşılanması tamamile kabildir. Filvaki bu vaziyetin bir enfilasyon demek olacağı bazılarının ha- tırına gelebilir. Halbuki enflasyon milli iktisadiyat işleri başıboş ve münhasıran serbest pazar sartlarına göre dünen, ne istihsal fa- aliyetlerinin seyri, ne de para hareketleri üzerinde müessir bir dev- let müdahalesi bulunmıyan memleketlere has bir hâdisedir. Bu gi- bi memleketlerde husap ve kontrol altında tutulması kabil olmıyan iktisadi faaliyetlerin ve dolayısile emisyon hareketlerinin Tür- 8