1 Eylül 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 16

Şimdi fındık meselelerini tekrar ele alalım: Fındık bahçeleri sahiplerinin mülkiyet ve tasarruf haklarını ka- yıtsız ve şartsız istimal etmelerinden, Türk fındıkçılığının, da- layısile milli iktisadiyatımızın menfaatleri müteessir oluyor mi? Muhakkak ki, oluyor. O halde Türk fındıkçılığının ileri menfa- atlerini feda etmeden bunları fımdık bahçeleri sahiplerinin mül- kiyet ve tasarruf haklarile telif edici bir teşkilât şekli bulunma- hdır. Öyle bir teşkilât şekli ki, onda ferdin ve milletin menfaat- leri en mükemmel bir tarzda temsil ve temin edilebilsin, Aşağıda böyle bir teşkilâtın esas hatlarını münakaşaya arzedi- yoruz: Böyle bir teşkilât ancak bir (Devlet konperatifi) olabilir. Devlet kooperatifi, bildiğimiz ve alıştığımız manadaki koopera- tif teşekkülünden tamamile başka bir şeydir. Eski manasile koc- peratif, küçük müstahsilin, küçük've dar menfaatlerini her şeyin fevkinde tutan ve tavassut kârlarından cüz'i bir kısmını müstah- sile kazandırmak steretile onun küçük teşebbüsünü koruyan, Fa- hat milli mikyasta bir sermaye terakümüne imkân vermiyen, müterakim sermayeyi küçük müstahsilin zati ve şahsi menfaat- leri içi nparçalıyan geri ve tedafii bir teşekküldür. Halbuki, devlet kooperatifi, devletle müstahsilin aortaklığıdır. Devlet kooperatifinde müstahsil, gelirinden ve hattâ mülkiyetin- den kaybetmez. Bu teşkilâtta devlet, istihsal işini milli mikyasta tanzim ve idare eder. Milli menfaatlerin en ileri ve layık mümessili olan devle- tin bu tanzim ve idare işi yanında, müstahsil de kendi sâyiüni ve mülkiyetini işe katan bir yaratıcı unsur olarak çalışır. Deolet kooperdtifinde istihsal işinin milli mihkyasta ve en elverişli bir teknikle tanzim edilmesinden dağan yüksek nemalar, bu işe, bi- ri tanzim ve himaye kudretini, diğeri sâyüni ve mülkiyetini ko-| yan iki ortak, yani devlel ve müstahsil arasında taksim olunur. Bu maksatla, fındık havzasındaki fındıklıklar mütehassıs hir he- yet tarafından tetkik ettirilir. Gerek toprak, gerek fındık cinsle- rinin kıymeti bakımından haizi ehemmiyet olan fındıklıkların kıymeti takdir olunur. Devlet kooperatifinin çerçevesi içine alınacak olan fındıklıkla- yın ilk nüvesi bunlardır. Fakat bu kooperatifin gayesi, mevcut 16