1 Eylül 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 20

yanca, ancak avam denilen umumi halk tabakalarının basit ihti- yaçlarını, basit düşüncelerini tebliğa kadir bozuk düzen bir leh- çe taslağı telâkki ediliyordu. Petrarka bu dille söylediği bazı şürlerini bir ayıp gibi saklıyordu. Lükin, bugün, Petrarka'yı, ati nesilleri lâtince yazdığı şiirlerinden ziyade bu bezenmediği eser- leriyle tanıyor. «İnfernov denilen tunçtan âbide bu malzeme ile kurulmuştur. Ya Avrupanın sarkındaki edebi mucizenin kendiliğinden mi oluverdiğini zannedersiniz? Eğer Büyük Petro devrini müteakip muasır rusça halk dilinden toplanmış kelimeler, tâbirler ve me- taforlarla, sarf ve nahiv hususiyeltlerile yeni baştun tedvin edil. memiş olsaydı Puşkin'lerin, Gogol'lerin, Talstoi'lerin meydana gelip yelişmelerine imkân ve ihtimal hasıl olabilir miydi? Bizce, bugün edebiyat sahasında milli Türk dehasının geçirmek- te olduğu buhranım başlıca sebebi, işte, türkçe'nin bu esaslar da- hilinde tasfiye ve tedvin edilmemiş olmasıdır. Yetmiş yıldanbe- ri, sade türkçeye doğru attığımız bütün adımlara rağmen melez- liğinden, çetrefillizinden ve hantallığından hiç bir şey kaybet- miyen bu ham maddenin, bu gayrisafi külçenin adı ve mahiyeti gene Osmanlıcadır. Bir çok arapça ve acemce kelimeleri, arap ve acem kaidelerine göre yapılmış terkipleri atmış olmamız türkçeye türkçeliğini as- lâ iade etmemiştir. Bir dilin belkemiği a dilin kendi sentaksıdır. Muasır türkçenin sentaksı ise Cevdet Pasşa zamanında arap nahvinden, son zaman- larda Fransız gramerinden çıkarılmıs ahkâma göre tesbit edilmiş- HUr ve bunun birinden on dokuzuncu asır kitabeti-resmiyeci'li- rinin «inşa» tarzı, öbüründen de «Edebiyatı Cedide» nin ala- franga uslübu doğmuşslur. Eğer hakikati daha ziyade derinleştirirsek, -itiraf etmemiz lâ- zımgelir ki- en son devrin kalem erbabı, hemen ekseriyetle, frenk- 'çe düşünür, yani kafalarının içinde cümlelerini evvelâ frenkçe teskil edip, onu, sonradan, türkçeye çevirirler. Büyük halk kütlelerinin bizim yazılarımızı anlamayışı, bir takım yabancı lü- gatlar kullanmamızdan ziyade bu yüzdendir. Bütün medeni İi- 20