1 Eylül 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 24

yani timar ve zaimlere tevcih olunmaksızın rakabesi devlete ait olmak üzere tevkif edilen topraklardı. Bu topraklar, muayyen miktarda vergi tahsil edilmek üzere «Ârazii emiriye» namı al- tında, müstahak olanlara verilirdi. Diğer kısmı da fatihleri ara- sında taksim olunur, yahut Hicaz ve Basra arazisi gibi, yerli müsliman ahali veya Sakız, Midilli ve Kibris adaları arazisi gibi gayri müslim ahali uhtesinde mülk olarak ipka edilirdi. Fatihler arasında taksim veya yerli müsliman ahali uhtesinde ipka ve takrir edilen araziye «Araziü öşriye», fatihleri arasında taksim veya yerli müsliman ahali uhtesinde takrir edilmiyerek «Arazüi memleket» kabilinden miri arazi ittihaz ve hakkı tasarrufu müs- lim ve gayrimüslim ahaliye tefviz olunan araziye, âdeta devlet için icara verilmiş arazi hükmünde tutulduğundan «Arazii hara- ciyer tabir olunurdu. Temliken ipka kılınmış araziye veya miri arazi ittihaz olunmuş köy ve mezrealardan mesağı şer'iyeye istinaden «enva: vücuhu mülkiyet» ile tasarruf edilmek üzere amülknamei hümayun» ile meccanen temlik veya bedeli mukabilinde satılmış veya muka- taa tarikile bir miktar vergiye bağlanmış araziye de «Ârüziü memlükhe» denilirdi. «Arazii memlüke» rakabe ve mülkiyeli ma- lik ve sahibine ait olan topraklardı. Dört kısma ayrılırdı: 1 — Öşriye, 2 — Haraciye, 3 — Mukattaa, 4 — Tetimmei sükna itibar olunan mahaller, Köy ve kasabalar halkına ve ahaliye terk ve tahsis olunan koru, orman, yaylak, kışlak ve meralarla halkın gelip geçtiği yerlere «Arazij metrukev ismi veriliyordu, Kimseye tahsit olunmıyan fakat insan sadası işidilmiyecek ka- dar uzak ve işe yaramıyan taşlık, bataklık, ilh. araiz de «Arazü mevat» dı. 'Osmanlı saltanatının mali inbitat devirlerinde ihdas olunan em- valin müsaderesi âdetinin verdiği korku sevkile toprak ve mülk sahipleri evlütlarına müsadereden masun irat yapmak ve yahut hakiki bir hayıra tahsis maksadile mülkiyet üzre tahtı tasarrufla- yında bulunan araziyi veya miri araziyi dini mücsseselere veya her hangi bir cihete vakfederlerdi. Bu nevi araziye «Arazü mevku- fe» denilmişti. Devletin mülkiyet hakkına tecavüzünün lezayü- dü nispetinde vakıf arazi ittisa etmiş ve vâsi sahalar işgal etmiş- ti. Vakıf arazi iki kısımdı: 24