1 Temmuz 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 46

yaparken, "buhran" , alelâda fukat “harp borçları,, ve 'Yamirat borç- ları,, gibi cihan tediye müvazenosı- ni felce dğralıcı Mmuameleler yü- zünden keskinleşimiş bir “peryodik ve siklik,, huhran telâkki ediyorlar. Buhran, başlangıçta, finans merker- lerinin anladıkları manada bir buh- rana benzemiş olabilir. Şu var ki, çok — geçmeden, diğer buluranlarla, bütün benzeyiş noktalarım gillik- çe kavbetti ve üç yeni vasıf gös- terdi: a) Serbest mübadele esası kalktı, b) Para esası yikıldi. e) Bir taruflan alacak ve borç ©- rasındaki taahhü! esosı sürsilirken bir tarajtan dua, gillikçe artan dev- let müdahaleleri nelicesinde, faiz ve fiatın serbestçe teğekkülü ve dolayısı ile “m if.'ı'ı“l'_vel ine fı'ııımu,, sildetli darheler 7'.':.'!.. y Ru üç esas, "buhran"ı, bul - ranlıktan çıkarıışlır. Bumun buş]ıcn iki sehehi vardır: .1. Pazarların melropollere — karşı iayanı ve sanayileşmesi, 9. Altın esası ile Göld Standard Exchange araamda, cihan para hac- minin, birincsi 3le gayri kabili te- hf ikincisinin ise baki kalmasını imkânaız — kılacak — derecede — Şiş miş aolmasıdır. ÖO kadar ki, her zaman için, para emilarin ölçüsü iken, bugün, emtia paranın ölçüsü olmuşlur. Pazarların metropallere karşı isya- nı ye eanayileşmesi, cihan — iktizat bünyesinde bir. tahavvülün başladığını göstermektedir. Bu hare- kel, kapitalist nizamı sarsacak ve ona xeni bir şekil verecek kadar mü- ı,?ı_crîn Para hucmunın şişmesi isze, “para ezası,, Mmeselesini, yepyeni bir - şe- kilde ortaya salmaktadır. Gold Stan- 46 dard Exchange, illâs etmiştir. Gold Standard, yani altm eszaslı para ise- kabili tahakkuk değildir, iki bakı- mu göüre: Bir köere, movcut ticari ve iklisadi muamelelerin yakünunu örlecek ka- dar bir paraya k:ırşılık olacak ka- dar altın yokdarr. bisanllak, şu son çev- rek usır zarfında, iktisadi fanalivet- lerini o derece ilori g—".-lürıııüşlüc ki, cihan harhına kadar pek güzel kâfi gelen altın, bugün artık bu faali- yetlerin önünde giden yani onları sevk ve tanzim eden bir faktür de- gil, onların peşince koşan yani on- ları tağşiş ve teşviş eden bir un- surdur. Halbuki insanlık, henüz dünya nülusuna göre bir istihsa- le dahi geçememişlir, Milyonlarca çıplak ve aç yardır. Eğer bunların hepsi hakikt müstehlikler ulsalar, ne yapacağır? İşle allır esasının ge- riliğini ve kifayetsizliğini olduğu ka- dar Goöld Standard Ezehange siz- teminin sehebi zuhurunu da izah e- den bir nokta, Altın esasının, buna rağmen ka- bul edileceği bir an için (ve elle- rinde altın bulunduran finans mer- kezleri islilade etsinler diye) farze- dilse, derhal, altının itibart kıyme- tini yükseltmek iycap edecektir, Yal- nız bugün için değil, önümüzdeki bütün devre için, altın Tiatlarım em- lia mubadelelerince ve dünyadaki pa- ra envestismanlarına göre adım &- dim kontrol ederek adım adım yük- Bellmak icap edecektir. İşte, bir çok benam- iktizatçıların (hassatan Key- nes) bundan sonra arlık uncük ” di- rige,, yani “'dürnenli,, bir altın eza- saın yaşıyabileceğini iddia etmele- lerindeki âmil. Altının kifayatsizli- gine dayanan bu gibi mülâhazalar, Garp'tan bize, sızıntı balinde gel- mevcut