1 Temmuz 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 17

lea ederek Osmanlı tarihinde Feodalite veya bilmem hangi ni- zam vardı veya yoktu gibi münakaşalara girmemiz semeresiz ve aldatıcı neticeler verir. Doğru neticelere varabilmek için herşeyden evvel Osmanlı tarihinin cemiyet münasebetlerini, Osmanlı cemiyetinin içtimat çehresini, Osmanlı devrinin kendi şartları içinde ve müstakil olarak tesbit ve mütalea etmemiz lâzımdır. Halbuki — tarihçilerimizin —aşağı — yukarı hepsi Osmanlı tarihinin sınıf münaesbetleri mevzuubahis olunca, Os- manlı tarihinde Avrupat bir feodal cemiyet nizamının olup olmadığını aramışlar ve Osmanlı müesseselerinin kendine mahsus olan harici vasıflarına aldanarak daima yanlış netice- lere vrmışlardır. Hattâ © derecedeki, bu yanlış neticeler onları, Osmanlılarda bir zamanlar Avrupalıları bile gıpteye sevkede- cek kadar adilâne bir sınıf ahengi yaşamış olduşğu kanaatına sürüklemiştir. Bir içtimai görüş, bir metod noksanlığının eseri addettiğimiz bu nevi hüküm ve kanaatları tarih vesikalarile her zaman tekzip kabildir. Tarihte Osmanlı saltanatının cemiyet nesçi çok renkliydi, Birbi- rinden farklı bir çok cemiyet münasebetlerinin saf veya muh- telit bir halde veya rüşeym olarak yanyana yaşadığı görülüyor- du: Bir patriyarhal aşiret nizamının yanında mütekâmil bir şe- hir lonca sistomine, toprak köleliğine müstenit bir cemiyet tar- zının yanında geniş bicari münasebetlere ilh... tesadüf etmek mümkündü. Fakat mahiyet itibarile birbirinden ayrı olan bü- tün bu içtimai münasebetlerin fevkinde ve bütün Osmanlı ce- miyetine damgasını vuran tek ve hâkim bir nizam vardı: Dere- beylik rejimi, Bütün diğer müesseseler, en iptidaisinden en mütekâmiline kadar bu rejimin içinde ve bunun kanunlarına tâbiydi. Tarihçilerimiz, derebeylik deyince, bir kimsenin cebirle bir takım kimselere tagallübü tarzını anlarlar. Halbuki tazallüp, bizim kastettizğimiz rejimin unsurlarından ancak biridir. Biz bu kelimeye daha şamil bir mânâ verdik. Onu, aşağıda vya- sıflarını göreceğimiz Osmanlı tarihindeki bir cemiyet nizamına alem yaptık, Osmanlı derebeyliğinin üç şeklini tesbit etmek —mümkündür: D 17