1 Temmuz 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 21

çıkarmasını istiyordu. Köylüden alınan vergiyi ikiye ayırmak Lâzımdır: Biri dönüm başına diğeri de mahsulden öşür olarak alınan vergidir. Mahsulün öşrünü almak, zannolunduğu gibi yal- nız onda bir almak değildi. Bu nisbet mahalline göre değişiyordu. Rumeli ve Anadolu eyaletlerinde yerine göre mahsulden ikide, üç- te, dörtte, beşte, altıda, yedide, sekizde, onda bir olarak hisse a- lınırdı. Binaenaleyh bazı tarihçilerimiz gibi onda bir alındığını iddia ederek sipahi ile raaya arasında adilâne bir münasebetin bulunduğu zehabma düşmek vakıalarla tecyyüt etmiyor. Vergilerin içinde isimlerile derebeylik nizamını karakterize eden vergiler vardı: Boyunduruk hakkı, kulluk hakkı, ağalık hakı, ilh...... © Z. — Ruhani derebeylik, Bu tip derebeylik, tekkelerin ve dını müesseselerin derebeyliğidir. Devlet veya hususi eşhaz tarafından bu müesseselere içindeki köylerile beraber geniş arazinin varidatı vakfedilmisti. Bu müe:s- seselerin başında Bektaşı tekkelerile Mevleyi tekkeleri gelir, Mizal olarak yalnız Bektası tekkelerini alalım: Osmanlı imparatorluğgu- nun her yerine yazılmış olan Bektaşi tekkeleri, adetleri yüzler hanesini aşan köylere malikti. Meselâ Mucur kasabasına tâbi Hacı Bektaş kariyesindeki «Bektaşi tekkesi, ehalisi Baktaşi ta- rikatına mensup 362 köyün vardiatile gecinirdi. Bilâhare bu köylerin adedi hükümet taarfından muhtelif vesilelerle yirmi dörde tenzil olundu» (*7. «Aynı 'mahalde Bektaşi tekkesinin ra- kibi de vardır. Çelebilik müecssesesi Hacı Bektaş tekkesinin rakibidir. Çelebilik müecssesesinin, Hacı Bektaş civarında seksen köyü vardır. En uzağı, dört saatlik mesafededir» — |**1. «Evliya çelebi zamanında Merzifondaki Bektaşi tekkesi 365 pa- ve köyün iradile geçinirdi» (***)1. «Hacı Bektaşın kısmen der- gâha ve kısmen çelebilere mensup olan ehalisi topraksız ve fa- kirdir. Bugünkü halile dergâh hakikatta yalnız bir ibadethane olmayıp aynı zamantda iktısadi bir müessesedir. Müstakillen dergâha ait olup bağlarda (Dede bağı, Han bağı) ve dergâhta 've çifliklerde tesbit olunan hayvan miktarı 105, dergâhın çift- T" Bektaşilerin coğrafi tevezelü. Edebiyet Tuküllesi mecmuası C. &. sayı 1, 109P, (**) Hacı Bektaç tekkesi. Hamit Zübeyir. Türkiyat mecmuası C. 2, 1922 (***) Bektaşllerin Coğrafl teverzilli. —e nn