1 Temmuz 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 40

—— —- ş 4_ mik bir mana 8 bu alâkanın puniyeti karıştırmış değildir. Kanun atatik, kanuniyet dına ifa tor, Kanun .—ı'.b-:[ılr— neticenin alâ nıxvet zunan dahilindeki seyridır. Sevket “'Hadiselerin zinzirlenmesi,, derken kanunu, dinamik manada kullanmıştır. İ © Hamdi Bay, Şorketin planlı cemiyelle plansız o miyetteki buhranların kurakterine ait fikirlerine temas ederak diyor ki: “Maharrire nazaran kapitalisi cemiyetlerde fazla istiksalden doğun. buhranlar, yeni Rusya ce- izah edil- ik 3,—uııı'..,n-ııı“-" vetinde istihsal .'r."fıı_y._ıo—.—_:;(ıı:hng'lııı, husule :]w“l'*'ı')!ı'.'r_ Bu tabır de meğe muhtaoçtır. İstihksal kifayetsizliği, az istihsal mi, yoksır i- nının lanzimindeki yandışlıkk yoksa küvvetler mürazenesinin - boözül- mesiı mı? Yoksa bunlardan bi bür şey mi? Muharrir kepHalisi cami- ! p.'ıi— yelle buhranın sehbehini fazla tstiksal alarak gösterdiğine nazaran Sosva- den, sokaan istihsalt kasdetmiş list bir cemiyele d& istihsal Fifayesizli dlarcaktır, Noksan islihsal, az çalışmakten yahırt fera plan yapmallan olur. Bu Yakdirde buhran kapitalis! cemöyelle olduğu yibi rejimin zaruri ve knukadder bir nelticesi değil, belki yanlış ve beceriksiz latbikindeğ: neş'el eder. Birincisi ile ikincii arasınvlaki fark şuduc ki, kapitalist ce- miyetle buhran gayri kalili içlinap Bir şey iken plânlı bir cemiyi dir. Planlı bir cemiyelte islihsa! kifayetsizliğinden bir int kahul edersek, ayni cemiyelte bir. faz! önlenccek bir ş buhran hüsüle gelec sal de olal erek damelelü ,, , Biz bir istihsal fazlasrından ue anlıyorur? Bize göre istihsal Faxlası, teknik değil tamamen içtanai bir manu ilado eder. Bu tabirle, kapita lit ocmüyette istihsal mümnasebetlerinin anarşik ve yplansız olduğunu anlarır. “İstihsal fazlası,, tabiri adeta bir remzdir. Bu tabirden Tabrika- larmı ihtiyaçtan fazlua islihsal vaplıfı maması çıkarılmamalıdır. Esasen buh- ranı, teknik bir islihsal Tazlasından mütevellit addetmek hem bugünkü hem de harpten övvelki vakınlara uymayan bir hüküm olur. Üemiyette istihsal fazları ulduğu iddia edildizi zamanlar, bir çok balk kitlelerinini sBalualet içinde bulunduğu görülmüstür. Bugün de ayni hadiseyi gürmü- yor muyux? Bunun için YAti Yazlası venen cemiyet dodiğimiz zarnan bu tün cemiyet münasebetlerinin ferdiyetçi vo hberal € dahilinde ve Tertlerin iradeleri haricinde tesssüz ettiği öcmiyeti, plansız cemiyeki an- larız. Şevket Süreyyanımn makalesinde istihsal Tazlası tabiri bu ilibarla bir içtimal kategort (*) olarak kullanılmıştır. Bir Btihsal kıfayetsizliğinden ne anlıyoruz? Planlı eemiyvelte istih- sal münasehelleri evselden tanzim edilmiş bir plana göre ve fortlerin wra- deleri haricinde değil, fertlerin iradşlerile idare olunur, İstihsel fazlası remzile ifado ettiğimiz plünsulık ve anarşı bu cemiyette yoktur. Binaenaleyli islilsal kifayetsizliği de bu cemiyette bir plünsız- hğın nelicesi değiklir. İstihsal kifayetsizliği, cemiyetle tabintin teknik (O İçiümal katepori , İcrlmal münasebetlerin uazari iladesi demcktir. 40