1 Ocak 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 10

Cihan ikıbsadiyatı Ham madde memleketlerindeki para buhranının karakteri. İsmal Burre: İki buçuk senedenberi devam eden bulran, her memlekette o memleketin iktisadi bünyesine göre akisler bıraktı. Bazı memletlerde mali müşkülât, siyasi teşevvlişler, bazılarında kredi darlığı, para (valuta) buhranı ilh... gibi muhtelif reaksi- yonlar tevlit etti. Bunların içinde en şayanı dikkat ve Türkiye için tetkiki en şayanı istifade olanı hiç şüphesiz para (valuta) buhranıdır. 1929 senesi buhranı ile beraber sınat istihsal hacmında şiddetli bir sukut başladı. Bu sukut sanayi memleketlerile ham madde müstahsili memleketler arasındaki mütekabil mü- nasebetleri fevkalâde gevşetti. Sanayi memleketleri ham madde ithalâtile ham madde islihsalini finanse eden krediyi kesmek mecburiyetinde kaldılar. İstihlâk piyasaları kapanmca ham madde memleketlerinde dağlar gibi stoklar yığıldı ve ham madde fiyatları süratle düşmiye başladı |1). İstihsalin ve ham madde fiatlarının süratla sukutu, tesirini ham madde memleketlerinin ticareli hariciyclerinde göster- mekte gecikmedi. Meselâ 1928 senesine nazaran 1931 senc- sinin eylülünde Âyusturalyanın ihracatı *430, Brezilyannin 2437, Arjantinın ?:55, Kanadanın *436 gerilemiştir. Buhrandan evvel harice olan borçlarının faizlerini tediye- den dolayı tediye plançolarındaki açıkları emtia ihracatile kapayan ham madde müstahsili memleketler, ham madde ihra- catının daralması üzerine bu faizleri karşılayamaz oldular. Te- diye plançolarındaki açığa ticaret plançolarındaki açık ta inzimam etti. Başlıca ham madde müstahsili memleketlerin her sene harice tediya ettikleri faiz ve temettülerin mikdarı: VÜ Vaka kismen Dür ham madde müstahsili olan Türkivede hiç bir zaman büyük stoklur yığılıp kalmamışur, Banun #sebebi İse, Türkiye ham- madde islihsalinin maliyet fiaana vakın ve hatti bazan maliyet — İiutından dalla çok aşığıya Salılımısıdır. 10