1 Ekim 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 35

cek olan Fransız sermayeleri, sanayide ve ziraatle tekniğin ge- rilğinden muztarip bir Avrupada, eğer Âvrupa ölçüsünde bir kıt'a himaye gümrüğü tesis olunmazsa; eğer Avrupa memleketleri ara- sındaki gümrükler ve tahditler kalkmazsa, eğer Avrupalılar arasında muntazam bir mal mübadelesi tesis olunmazsa, daima batacaklarını idrak etmişlerdir. Kısaca, Stresa, hem geri hem de iktisadi bünye itibarile yir- minci asır şartları icin geri ve illetli bir Avrupayı ıslah etme yo- lunda atılmış ilk adımdır. C — Amerikanın kendi sahası. Sovyet Rusyanın kendi sahası. Kendi başını kurtarmıya çalışan Japonya, Hulâsa edersek, Finans merkezlerinin programları şu olmuştur: Piyasaları devlet eli ve devlet parası ile tasfiye etmek. Cihan öl- çüsünde mal mübadelelerinin hem imkânsız hem de tehlikeli (teknik farkları yüzünden plasman sermayelerinin donması ya- ni batması) olduğunu görerek, teknik şartlarına göre sahalar tefrik etmek ve mübadele makanizmasını bu ayrı sahalar dahi- linde ve ayrı denebilecek tedbirlerle işletmeğe çalışmak, Çıkış noktaları balunmuş mudur? Zikrettiğimiz teşebbüsler, buhranın bir piyasa buhram olduğu- na, finans merkezlerinin bile inanmadıklarını gösteriyor. Ana hatlarını verdiğimiz bu teşebbüsler, kısmen müsterek anlasşma- Tarın kısmen de hüdiselerin önünde mukadder neticeye daoğru sürüklenip gitmenin eseridir. Bundan başka, gerçi teşebbüsler meycuttur amma, gerek piyasaların tasfiyesi, gerak sahaların ta- yini gerekse mübadelelerin sahalara göre tanzimi bakımından alınan neticelr son derece cılızdır. & Daha ileri gitmeden hâdiseyi (buhranı) bugüne kadar olan ne- ticeleri ile düsturlaşlıralım: Mihver, Amerikan tekniğidir. Cihan harbinde kendine, tarihte ancak bir kere nasip olmuş bir gıdalanma ve palazlaşma fırsatı bulmuş olan Amerikan kapi- talizmi, teknikte sür'atle tahakkuk ettirdiği kantitatif teraküm- lerden sonra birdenbire kalitatif bir tahavvüle sahne olmuş ve 85