1 Ekim 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 32
tan aşağı değişmiş ve müstemleke yahut yarı - müstemleke olmak sermayesizliğin yahut teknikte geriliğin bir mukabili olmuştur. Yalnız, iktisat ehramının tepesinde oturan sermaya olduğu için, sermayesizlik, geri teknikli olmaktan çok daha tehlikelidir. Her iki menfi vasfın altında debelenenler ise, Orta Avrupa ve Şark Avrupası'nın politika mezadına arzolunmuş zavallı memleket- lerdir. Ne sermaye ne de teknik müsavatına malik bulunan bu memlceketler, ne yapsınlar, tutunabilmek için, şu yahut bu büyük devletin politikasına silâhşor yazılmaktadırlar. Sermaye ve teknik farklarının ayrıca rol oynamaları, buhran'ı bir kat daha mürekkepleştirmekte ve ona bir üçüncü vazıf ver- mektedir: bünyece farklılık. Demek oluyor ki, bu buhran, hem piyasa bakımından iktisadi, hem Milli Kurtuluş hareketleri ba- kımından içtimai hem de dünyanın iktisadi piyasası (sermaye ve teknik) bakımından bünyevi -iktisadi bir buhrandır. Bu suretle Milli Kurtuluş inkılabının «buhran telâkkisisni kı- saca vermiş olduk. Finans merkezlerinin buhrandan kurtulmak için sarfettikleri gayretlere getmeden evvel, sunu isaret edelim ki, «buhran var..» diye enaz telâşa düşecek olanlar, Milli Kurtu- luşcu milletlerdir. Milletçe haklarını geri almak için pazarlık- tan çıkmak istiyen ve bu suretle piyasaca, cemiyetçe ve mevcut iktisat nizamının yapısı bakımından teşevvüşlere meydan veren bu milletler nazarında buhran ve buhranların kalkması, ne da- ha az ne daha çok, istismarın kalkması demektir. Buhrandan açıkış noktası» arıyan finans merkezleri, Buhranın sermaye ve teknikteki genis farklar dolayısile bünye- ce illetlere yal açtığını, Finans merkezleri, mükemmelen görmüş- lerdir. Teknik farkları, hele, gerek piyasa görüsünü gerekzse istih- salji istihlâke uygun bir şekle koymak yanı bir plânın ifine al- mak endişelerini artplana atmıştır. Teknik farkını, yirminci asra, Amvcrika getirmişlir. Nasıl ki, buhranın işaretini de ayni memleket vermiştir. Şu halde, ne yapmak lâzımdır? 1 — Meflaç piyasa otomatikliğinin yapamadığını yapmak, yani enkaz. halinde bulunan büyük piyasaları bilmüdahale ayak üze- ri kaldırmak: 22
