1 Ekim 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 15

Eğer Devlet, liberal bir iktisat siyaseti takip etmek ve memle- kat iktisadiyatının talihini ferdi teşebbüslerin serbest hakimi- yetine bırakmak niyetinde ise, mes'ele yoktur. Bugünkü teşkilât makinası kâfidir ve mükemmeldir. O takdirde dışpazarlarımızı kaybediyormuşuz, rekabet kavga- sında günden güne geriliyormuşuz, memleketimizde geri tek- nikli ve ekseriyet üzere gayri milli bir sanayi başıboş ieessüs edi- yormuş, v. s. v. a, bütün bunlar, bu işlerle doğrudan doğruya alâkadar bulunan ferilerin hususi ve şahsi davalarıdır. Devlet, bu gibi teferrüatla uğrasmaz. Bu hüküm, liberal bir siyasetin verebileceği en tahii bir hüküm- dür. O takdirde ise, mallarını salamıyanların, hesapsız ve bilgisiz sanayi kurmağa kalkışanların, kısaca serbest iktisat kavgasında karsılastıkları zaorlukları kendi kuvvetlerile yenemiyenlerin Devlet elinden yardım istememeleri de, yine en tabif ve zaruri bir neticedir. Fakat ne gürüyoruz? Çiftçi olsun, sanayici olsun, tüccar olsun, başı sıkışan, Devletin himayesine sığınmak istiyor, Devlet kredi temin etsin, Devlet satılmıyan malları satın alsın, Devlet düsük fiyatlara karsı çare bulsun, Devlet asürüm pazar- ları arasım, Devlet gümrük himayesi koysun, Devlet muafiyetler bahşetsin, Devlet sunu yapsın, Devlet bunu yapsın dendi mi, o takdirde Devlete, iktisat işlerinde bir ( veta ) hakkı lanımak icap eder. Çünkü herhangi bir banka bile, kendisinden kredi istiyenin her- seydan önce « liyakaf » ini araştırır. Banka, bu suretle hareket etmeğzğe, kendisine emanet olunan mevduatın selâmeti hesabına, mecburdur. Fakat Devletten himaye bekliyenler, kayıtsız ve şartsız himaye istiyorlar, Devletin liyakat araştırma hakkını ta- nımağa yanasmıyorlar, Halbuki, Devletin de kendisine emniyet olunan mevduatın, yani vergilerin, selâmeti bakımından kendi (veto) hakkını kullanması tabif ve zaruri değil midir? Banka ve Devlet mukayesesini bir adım daha ileriye götürelim: Berhangi bir sebepten, bankanın himayesini iyi kullanmıyan ve bu yüzden kendisini ve dolayısile bankayı zarara gürükliyen bir müecsseseye karsı, bankanın alacağı vaziyet nedir? l10