1 Kasım 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 7

cibanın mahdut muntkalarında tekâsüf ettirmek surebile, bu üslünlüğü elinde tutan milletlerin, mukinadan ve makinulaşmakları cehir ve zor ile mahrum bırakılan ve hinnetico eski küllürünü de kaybeden yüz milyon- larca müstemleke ve yarı müstemleke insanları üstünde fikir, iktisat, si- vaset heğemonyuasını doğurdu ve buna, yeni cihanın içtimal ve siyasi mu- vadcincsi udinı verdi. Azlında istisr a, yani tam hir adaletsizliğe dayanan ve bir muvaxyenesiz- likten başka hir şey olmıyun bu garip âlem nizamının mnhafasası için maktnaca ve binnetlce killtürce Üüstün milletler, tam bir buçuk asır, beşer zekâsının bulablleceği her vasıtaya baş vurdular. Makinalı memle- ketler, islihlâk vasıtalarmı o kadar ucuza mal ettiler ki, gümrük kapıları kapHülüsyonlurla arkasına kadar açılmış yarı müstemilckelerde, yubul büsbülün esarçct zinçirinc vurulmuş müsşlemlekelerde, bir laraftan, iplidat bile olsa yerli olan sanayi son taşına kadar mahyvolur ve kalahalık mamu- relerin üstüne bir kapkara iptidailik çökerken, diğer taraftan bir sürü koz- mopolit mutavassıtlar bu ucuzluğu bolluk ve rahatlık gibi göstermesini bil- diler. Adtın adım fethedilen gumrük kapılarından bir taraftarı Zümrüksüz mamul maddeler girerken, dizer taraffan mammul fikir ithalâtı başladı. Du mamul fikir itbalâtı da, yarı münevrerleri, kozmopolit ruhlau ve şahsiyet- sİz iİnsankırı adım adım kenül tesiri allına aldı. Ve bu fethedilmiş şahsiyot- Si müneyvverlik üslünde, makinaca ve teknikçe üstün milleilerin (() Lesis ettikleri her seve; fikir hegğzemonyasına, iktisat hegemonyasına, siyaset beğemonyasına kayıtsız ve şartsız boyun eğmenin en tabli ve en makul bir medeniyet barcu olduğu telâkkisi kökleştikçe kökleşti. 1914 temmuzuna kadar makinaların, vahut makinalı memleketlerin temas ve itiraxz kabil olmıyan hakimiyet ve inhisar tılsımı, harbi umuminin (ik topları patlar patlamaz derhül tesirini kaybetti. İlk sökülüş o vakte ka- dar Avrupanın gölgesinde ve ikinect plânda hir «xziraat - sanayl» memle- keti halinde vaşıyan Amerika müttehldesinin birinci plânda bir sanavi momicketi haline gelmesi bareketl İle başladı ve asıl manaılı muhaceret te, o vakle kadar; işlihlik esyası ve bilkassa dokuma eşyası vücude getiren harcı âlem makinaların ithalinden memnu olan Hindistanın çabuk bir &a- nayileşme hareketine başlamasile göründü. Avrupadan sıra, sıra transat- lantikler Büyük Britanyladan Hint sularına İngilterede bir az e&kimiş &ayı- lan fabrika tezisalırı buşımağa giriştiler. Bu muhacerekl sellerini Çin'de milli bir sanayi Sistemi kurmak hbhareketi takip etti ve Çin tapraklarımnda çeşil çeşit fırkalar, Çin gümrüklerinin kontroldan kurtulması, kapifülâsyonların kalkması mücadelesine geçtiler. Şimal ÂAmerikasında kısmen Kanadanım, Cenup Amerikâsında daha geniş mikyasta Brezilyanın, Peronun, hattâ Arjantinin sanavileşme mlücadeleleri daha hızlı bir tempo ile başladı ve ham madde pazarları mamnl madde payıtahtlarına birer birer iİsyan ettiler. Gümrük istiklâli, himayeci güm- V1 O vakitin lehçesinde bu amületlere « Wlleli mütcmeddine » 'derlerdi. 7