1 Kasım 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 36

Meselâ emtia iktisadiyatının münkeşif olduğu mıntakalarda modern teknik teçhizat ve rsyonel bir zihniyetle çelışan büyük işletmeleri parçalamak lüzumsuzdur. Çünkü bunlar esasen tek- nik inkisafın bütün şartlarına intibak yahut böyle bir intibaka kuvvetle meyletmektedirler. Bu nevi işletmelere devlet ancak s$üy ve sermaye münasebetlerini tanzim maksadıyla müdahele debilir. Binaenaleyh moderm istihsal vasıtaları ve rasyonel sây teşkilâtı tatbik eden büyük işletmeler için bir toprak reformu mevzuu bahsolamaz. Mınatakalara göre islahata gelince; böyle bir reformun şekli Şark vilâyetlerine göre başka, Anadolunun diğer kısımlarına gü- re başkadır. Birincisinde daha izyade içtimai-siyasi (social.-polı- tiseh), ikincisinde içtimai-iktisadi (soctal-öhanomiseh) bir ma- hiyeti haizdir. Şark vilâyetlerinde derebeyliğin kül halinde tasfiyesi ve topra- ğın bilâ bedel köylüye tevzii, milli bütünlüğün temini bakımın- dan bilhassa zaruridir. Orada bilhassa kürtçe konuşulan saha- larda için için kaynayan gayri milli hareketlerin, irticaf ların gida aldığı içtimat zümreler, köylüsü ile bera raklara tesahüp etmiş beylerdir. Toprağın köy fın ve bu sınıfla beraber kürt meselesinin kökünden tasfiyesi mektir. Şarkta Beyin kuvvet ve nüfuzu sahip oldugu geni lar üzerindeki derebeyi hukukmudan gelmektedir. Beydan tap- rağı salın alarak köylüye satmak tarzında ıslahatın müspet bir netice vereceğini ümit ctmiyoruz, Bu usul âdeta derebeyini fi- ' nansc elmekte ve toprak satın alan köylü, eskiden Beye hukuken ! bağlı iken toprağa kavuştuktan sonra borç tarikiyle iktisaden tâbi olmaktadır. Binaenaleyh Bayin tesir ve nüfuzu bakidir. Me- sele, toprağı bilâ bedel köylüye tevzi etmekte, toprağa kavuşan köylünün kredi ve istihsal vasılaları ihtiyacının devlet tarafın- dan temin edilmesinde ve Beylerin de bulundukları sahalardan topraklarıyla hiç bir alâkaları kalmamak sartıyla uzaklaştırıl- mıuiında, mukavemet edenlerin de imha cdilmcsindcdir. Sark vilâyetlerinde yapılacak toprak reformunun ilk hedefi, bu iHi barla içtimai-siyasi bir karakterde olacaktır. İstihsâl tekniğinin rasyonelleşmesi davası ilâh... buralarda şimdilik ikinci hedef ©- larak kalacaktır. 86