1 Nisan 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 25

Türkiyeden yaptığı mübayaatı memleketimizdeki Hollanda konsoloshaneleri vasıtasiyle yapmıştır. Hindistan ve iran ihracatlarını inhisar altında bulundurdukları için Aksayı Şark pazarlarına mal verebilmektedir. Ve satışlarını daima yüksek fiatlarla yapmıya muvaffak oluyorlar. Meselâ: aran bükümeti beher kilo afyondan 22 gşilin (22,5 T. lirası ) ve Hint hükümeti 80 ryupiye ihracat resmi aldıkları halde mallarına müşteri bulurken biz afyonlarımızı, kilosunu 7 lira- dan bile elden çıkaramıyoruz. Hulâsa; memleketimiz istihsalâtının dört misli afyon istihlâk eden Aksayı Şark memleketleri, kendi ihtiyaçları olan afyonu tedarik edemedikleri, telâş içinde oldukları ve mültemadiyen yeni satıcılar aradıkları bir zamanda Türk afyonları pazarsızdır. Bütün tetkikler gösteriyor ki bu memleketler, Türk afyonları- ni belki beher kilosuna 22,5 lira ihracat resmi vererek ken- dilerine satılan Acem afyonlarma tercih edeceklerdir . Hattâ bu hususta Türkiyeye yapılmış bir teklif te mevcuttur. İngiltere ve Hollandadaki Türkiye Ticaret mümessili Kurtoğlu Faik Beyin ziraat kongresine verdiği rapordan şu malümatı aynen alıyoruz!: “908S saönesinde İLahide Somatra, Cava afyon rejisiyle alakadar zevat ile. “temasa gellnerek ve Amistercdamişe Bankın & milvop İlorenlik azumi V7 “iaizli mali müzaheretinin de temini surctiyle bir milk aiyon kontuyarı tesisi, “hakkında İktisat Vekâletine bendeniz tarafından tun bir proje takdim edilmişti.. “Hatıâ Amisterdumişe Bank bu iş için sureti mahısusada Türkiyoye bir zat di, “gönderdi Bu paralar afyon çiliçilerine blr kredi olarak dafıcılacak ve muay-, *yen müddet zarlında İzmirde moderm bir alyon müştekalı fabrikası yapıla-, “caktı. Bu projenin istindaf ettiği hedef daha o zamandan beliren e&fyon, “yuziyeti karşısında Hollanda relisini, Hollanda sermayesini işe kuşturmuş. “olmak suüretile alâkadar etmek ve en başta bu reji olmak Üzere diğer, *rejilerin de temelü müşteriler sırasına sokmaktı. Bu proje halen İktisat Ve-, *kâletindedir ve tektar arz ederim ki. fem bugünün iktisad! tekaiğine ve, *hem de cemiyeti akvamın siyaset ve telkinatıni tamamen uyzondur. Ve, “bugün için da Türkiye için bu projeyi tehaskuk ertirmekten daha muvafık, *bir yol olmadığı kanaatindeylm. Alyon vaziyetini tehdir eden ve ginikçe,, *inkişaf eden vaziyet karşısında geç kalmamalırız.,, 30-40 Jliraya kadar afyon satabildiğimiz 928 ve 929 se- nelerinde bu teklifler belki nazarı dikkatı celp etmedi. Hulâsa Türk Afyonculuğunu tanzim işini artık bir millt iktisat da- vası ve bir devlet meselesi olarak ele alınmak zamanı gelmiştir. Memlekete temin ettiği gelir iki sene içinde 8,5 milyon İira- da 2,5 milyon liraya düşmüştür. İki sene evvel beher okka- sına. d0 lira ödenen Türk afyonu bugün ancak 8 liraya satılıyar. 25