1 Nisan 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 13

Türkiyede toprak rantının karakterini anlayabilmemiz için verilmesini zaruri gördüğümüz bu izahattan sonra, rant me- selesine gelebiliriz. Rant, alelümum topraktan alınan bir kâr, insanla tabiat arasındaki teknik münasebetin bir muhassalası değildir. Bizde ekseriyetle toprak rantını bu manada kulla- nırlar. Halbuki, rant, toprak sahiplerile loprak isticar eden- ler arasındaki istihsal münasebetinin bir ifadesidir. Yani, toprak isticar etmiş müteşebbis müstahsilin vazettiği serma- yenin vasati kârı çıktıktan sonra toprak sahibine düşen kısımdır (1). Binaenaleyh fazla kıymelin bir parçası olan rantın tezahlirü için köylünün “müteşebbis müstahsil,, haline gelmesi lâzımdır. Rantın bu şekline modern iktisat tarzının müterakki olduğu garp memleketlerinde tesadüf ederiz. Türkiye köy iktısadiyatına gelice: Bizde de rant sâi seyrin- den mütevellit bir fazlanın toprak sahibine düşen kısmıdır, bir mahsul bir hizmet, fazlasıdır. Fakat şu farkla ki Ortakçılığın yukarda arzettiğimiz ilk iki şekline nazaren bizde rant; mah- sul rantı ve para rantı olmak üzere iki şekil alır: I — Ortakçının toprak sahibine mahsul olarak verdiği rant, biz buna “aynl orlakçılık,, raniı deriz. 2 — Toprak sahibine rant, verilecek mahsulün muadili kadar para halinde tediye edilir. Buna da “ nakli ortakçılık randı, deriz. Mübadele sisteminin müterakki olduğu şehir ve kasaba- larla civarlarında tesadüf ettiğimiz mukaveleye müstenit icar ve isticar münasebetlerindeki rantın umumiyetle Avrupa memleketlerinde mevcut ranttan farkı pek azdır. Türkiyede Müstahsilin toprak sahibine tediye ettiği ranta ekseriyetle borcu mukabilinde verdiği mahsul da inzimam eder. Pek mü- cerret olmakla beraber şöyle bir misal alalım: Farzedelim ki, müslahsil yüz kilo tütün istihsal etmiştir.Bunun yarısı toprak sahibinindir. Müstahsilin toprak sahibine ayrıca borcu olduğu için, borcuna mukabil ayrıca yirmi beş kilo tütün verir. Geriye yirmi beş kilo kalır. Bu miktarın parasile hem kendisinin bir senelik iaşe hem de işçilerin ve diğer hususatın masraflarını )| Yalnız itarla rantı her zaman ayni katagori addermek dağru değil- dir. Rantın vakdf ifadesl olan İcara bazen toptağa evvelden — sarledilmiş sermayenin (nicbani, Coyprrada karıştınlmış — çübre, sahit malzeme ilh gibir, mMaszalı da dahildir 13