1 Nisan 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SENE N0. 9839 Sabip •• Basmuharriri CUMA 1 NiSAN 1932 % UNUS NADİ İDAREBANESİ: ABOIME Ş E R A İ T K \ MÜDDET: İTÜRKİYE İÇİN İ \ Seneliği 1400 Kr. \ : 6 Aylığı 750 Kr. : : 3 Aylığı i 400 Kr. i : l Aylığıj 150 Kr. | HARİÇ İCİNf Rvonunif* totıoıfettro Telgrafs tstanbol Cnmhuriyel Posta kotosot N* 246 22361 TaNrtr mOdiM» 23231 9OA1V mOdOrO 32368. Telefon: 2700 Kr. : 1450 KrM 800 Kc*\ V. Nushası her rmmnınnnııniBimmnnrotmınnımm1 MfflnııiHHfliuuııiHnflHiHfliinMnmınHmtnnınniMimmtflmm HUkamet BUtçeııin Kat î Rakamlarını Tesbit Etti w „••.••..,,..,,,.,,.,,.,...„ = 5 Knmıştuı» İstanbul'da Nevakit Bir liman olacak ? Komsunnız Yunanistan'm fnfa ettirmis oldugu Pire Ihnanı bir bnçuk ay kadar evvel merashnle acıldı. Son Atîna seyahatimizde bv te»i > sab gormüş idik. Bfiyuk külfetlerle deniz içinde uzatılan büyük nb tımlar üzerine bîr çok ambarlar inşa edilerek ve onlarm onleri maçu • nalarla doldurularak bir taraftaa solan kanstıracak ruzgârlann tesiri bertaraf edilmis, difer taraftan tahmîl ve tahliyenm bütfin kolayiıklan temm olmınraftar. Pire limant kfi • çük mikyasta asrî bir limandır, ve beynehnflel tiearete bahsedeceği tesbilât itibarile onnn gittikçe ziyadelesecek faaliyetlere zetnhı oiacaginı tahmrn etmekte de hata yoktar. Eğer ifler bovle gitmekte devam edecek olarsa Pire'nin yakra Şark Ue Avnrpa ve Asya aramıda yegâne tnühim traıuit merkezi olaeagraı soylemek te keramet sayılmaraa lıdır. Bütün baalardan dolayı Yu • naniı dostlannuza ancak gıpta ede« bilir, muvaffakiyetleriıü ue aneak iakdir ve tebrflc Ue karsıianz. Dflî tnizin marnf tabirile iş bilenin, kılıç ku«ananrndır. Pire limanı bize senelerdenberi üzerinde tavakkuf ettighniz İstanbnl Hmantnı tekrar hatırlamaga Iravvetli bir vesiiedir. Pire limanı olaa da otmasa da biz tstanbul'da bir liman vücnde getirmeğe rauhtaç ve meeburuz. Nitekrm bizde bu me*'elenin ciddiyetle münakasa mevzun îttihaz edilmesi Pire limanından çok eskidir. Simdiye kadar ba raevza iizerindeki sozler sen soyle, aen dinle |r«bilinden neticesiz kalmış he de tstanbui limannı kaldıkca mes'elenin de mevcut olmakta devam ede • ce*i süohesizdür. Bn sBzlerimize bakarak >îs* Wtün bir ciddiyetle: Canim, tstanbul'da liman yok trnı? Hatta inhisarlı bir liman şir • keti bile mevcut iken b&lâ tstan bul'da bir lhnan vücude gethilmekten bahsolunap durmanın mtnaıı nedh? Diyecekler bulunacağını da bfli riz. Evet, tstanbul'da bir liman sirketi bulunduŞtmu, hatta bn şhketin son trnnnnî beyeti îctimaında hissedar larma % 5 mi, 6 mı temettü tevzi ed«»eek kadar kazanc bile temin etmrç oldugunu biz bilmiyor değfliz. An • cak garibi suradadır ki İstanbul'da liman şirketi vardır da liman yoktur. Şirketin temin ettigi kazanca gelince bunun tahlili de ancak ts tanbul sehrinin tabmil ve tahliye noktasından ne fed vaziyette bu lunduğımu gosterecek bir macera olabüir. Şirketten evvel İstanbul'da liman yoktu, şirketten tonra da İstanbal'da liman yoktur. Burada esya deniz ortasmda demirliven vapurlardan mavnalara nakiedilmek ve mavunalar • dan da rthtımh, nhtımsız, her ha'de hemen hemen hiç naaçtmasız sahillere bin müşkulât icinde aktanlmak suretile çıkanlır. Yükietme ameliyesi de bunun aynidhr. Vaktile bu tahmil ve tahliveyi serbest mavunaci'ar tutturabîldikleri fiata yaparlardı. Simdi ameliye muavyen ucretlerle înhisar sîrketine mtikal etmişthr. İste tstanfcnt limanı ve iste tstanbul Liman fnhisan Sirketi. Limansız menv lekette liman sirketi! Dunya harikulâde ternkkiierinde devam ederken biz tstanbul'u deniz itibarile dünyanın en iptidaî vaziyetinde muhafaza evlenrkte ısrar ediyoruz. Bunun neticesi bînnefî' tstanbul sehrini ö'diirmekten banka bir seye müntehi olamaz. Cünkfi şebirlerin senliği onlan dolduran insanlann iktisndî faalivetleri derecesile olçiilur. Ken'fi<ini doyuracaV is vermiyen bir yerde insan nasıl oturur? Hınusile Pire limanı yapildık • tan ve acıldıktan sonra İstanbul'da bu asrra istediği bir limanın vücnde getirilmesi artık daha ziyade tehiri asla caiz olmı^an bir zaruret ol muştur. YoVsa İstanbul sehri hakikaten olür. Bütün dünya ta*i*hhnn en büyük abidelerinden ve bütün dünyanın en güze) yerlerinin en ba* ta gelen sayılılanndan biri oian ts* tanbul olüme bırakılamaz. Bilbassa asrî liman tesisatile ona yeni bir can ve kan zerketmek lâzımdır. tstanbul'da vücude gelecek 'îtna • nın nerede olacağına gelince orMtnı Sinan ihtifali parIak|j Kat'7rakamkrll*ki mebus ve bir Vekilin b i r ş e k i l d e y a p 1 1 dı!jvekâietkT7ap,iacak ıştırak ettıgı münakaşa! sarru u tesbit ett r Başvekil îsmet Ps. dan bir telgraf geldi ' t a Ankara f31 (Telefonla)ü eVe\ Dün Mecliste hararetli bir celse oldu «Han ediniz ki Türkiye Cumhuriyeti büyük ölünün mezarını bu halde bırakamaz. Onu lâyık oldugu hak ifrağ edecegiz» * . Dün binlerce halk ihtifale iştîrak etti kâlefler bütçelerde yapılacak tasarrufatı tamamen tesbit et mişlerdir. Heyeti Vekile bu al şam saat 5,30 da toplanmış, Vekiller batçelerinin masraf kısımlarında tasarruf edebilecek1 leri miktarları bildirmislerdir. Heyeti Vekile bu suretle bütçe^ nin kat'i rakamları üzerinde mazakeratta bulunmuştur. Sırrı Beyin jandarma bütçesinde yapılacak bir münakaleye itirazı mür?kaşaya sebep oldu K Ankara 31 (Telefonla) Meclis ' saat 2 de Trabzon meb'usu Hasan Beyin riyasetinde toplandı. Ankara imar bütçesinde münakale icrası, belediye vergi ve resimleri kanununun bir maddesinin tefsiri lâyihaları kabul olunduktan sonra jandarma bütçesinm melbusat faslına münakale icrası hakkındaki lâyiha okundu. Sım Bey (tzmit) soz aldı: Bu münakalenin esbabı mu • cibe mazbatasında deniyor ki «930 bütçesinde muayyen miktarı tecavüz edememek zaruretine binaen bazı ihtiyacat, noksan olarak tesbit, sene nihayetinde her hangi bir kısım tahsisat tasarruf edilirse bu kısım tahsisatm münakalesine talik olun • muştur.» Efendiler bu cümleyi esbabı mucibe mazbatasından alıyorum. Hasan Fehmi Bey (Gümüsane) Esbabı mucibede yoktur. Sırn Bey (tzmit) Hükumetin întiharlar Âzalıyor! Âkıl hıfzıssıhasi cemiyetinin kongresi AraTarında. öfr müriHkale münasebettt* şiddetli bir münakaşa cereyan eden iki meVus Strn B. Hasan Fehmi B. . esbabı mucîbesinden bahsediyorum. Bundan anlasılıyor ki jandarmanm bazı ihtiyaçları içm fazla pâraya W(Mabadi 2 inci sahifcde) Spor işlerinde anarşi Mimar Sinan ihüfaUnden İM tntfba: Kalabalık ve şehir namma Avnl Bey nuttik irat t&erken çe kadar camiin geniş avlısraı, be» Büyük san'atkâr Mimar Sman'ın 344 uncü ölttm yılı münasebetile om kisiden fazla bir kalabalık dol dan, Suleymaniye camii avlusunda muhtesem bir ihtifal yapıldu Süleyraaniye'nin minarelerîne Türk İhtifale saat üçte başlanacaktı. Fa bayraklan asılmıstı. Camiin yanındaki tas avluyu, ihtifale davetli olan kat saat birden itibaren muazzam zevat işgal ediyordu. Bunlar arasınmabedin dört tarafındaki tas kapıda Vali Muhittin, H. Fırkası İstanbul lardan akın eden halk büyük mey • (Mabadi 5 inci sahifede^ danlığı duldurmağa basladı. Saat ü Spor işlerimiz keyfemayeşa tef sir edilen nizamnameler ve karakuşi hükümler veren heyetlerle asla düzelemez! Âktl Rıfzıssıhhası Cemiyetinde dünkü ıç j timada bıdunanlardan bir grup Akıl Hıfzıssıhhası Cemiyetinm sc1 nelik kongresi dün Halkevinde Fah > rettin Kerim Beyin riyasetinde top • lanmıstır. İçtimada senelik faaliyet' raporu okunarak tasvip edilmistir. Bu ra • pora nazaran geçen sene dispanserIerde mütereddi çocukların muayene edilmeleri temin olunmuştur. Muhtelif yerlerde akıl hıfzıssıhhası polinikleri yapılmaktadır. Delilerin evlendirilmemesi için bir muhtıra ve mekteplerde zekâ ölçüsü için bir tez ihzarına baslanmıstır. Bir sene zarfında «esrarın melekâtı ruhiye üzerinde tesiri», «mütereddi çocuklar», «Türkiye'de intiharlar mes'e • lesi» ve «akıl hıf zıssıhhasının gayesi nedir?» unvanlı dört eser neşredil mistir. Gelecek beynelmilel kongre için memleketimizdeki serbest akliye müesseselerinin tarzı hakkında naalumat istenmiş ve bu istenen malumat gönderilmiştir. Çocuk mahke meleri tesisi hakkındaki teşebbüs te muvaffakiyetle neticelenmiştir. Rapor okunduktan sonra; doktor Fahrettin Kerim Bey tarafından «Türkiye'de intiharlar» mevzulu bir konf erans verilmiştir. "„ " Fahrettin Kerim Bey; konferansında intiharların sebebini ilmî bir surette tahlil etmiş, bu husustaki istatistiklere dair izahat vermistir. Istatistiklere nazaran; İstanbul'da 92S senesinde 231, 929 da 172 ve 930 da 135 kişi intihar etmiştir. (Mabadi 5 ınci sahifede) I M. Yansen dün geldi Profesör, Ânkara ve İstanbul plânlarî hakkında beyanatta bulundu Mimar Sinan ihtifalinde M. Yansen'de bulundu Ankara'ntn plânmı yapan maruf Alman minvarı Profesör Yansen dünkü ekspresle Berlm'den şehrhmze gelmiş, aksam trenfle Ankara'ya gitmiftir. istdnlnU mmtakasıntn gözüne bir türlü hoj görünmiyen IMerin mürettebi Olimplyat Spor mecmuastnın başlıği îstanbul mıntakası Naili meram oldu! İstanbul mıntakası nihayet me • ramına rvail oldu: Bu senenin en faal spor hareketmi teskil eden Olim • piyat Iik maçlannın önüne geçti ve Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş gibi Türk futbolunun en büyük te şekküllermi kahır ve tedmire mu vaffak oldu!.. Fillhakika Anadolu Ajansı dün Olimpiyat Iik heyetinin şu tebliğini neşretti: İstanbul 31 (A.A.) Olimpiyat Iik heyetinden tebliğ edilmistir: tstanbal mıntakasının likimiıe iştirak etmiş olan Pera, Kurtuluş ve ttalyan takımlarını gayrimüttefik at ve ilân etmeti üzerine likimizin faaliyeti şimdilik tehir edilmistir. Olimpiyat mecmucut tarafından bu musabakalara tahsis edilmif olan Sinan ihtifali ve M. Yansen M. Yansen kendiâle görasen bir muharririmiz* demiıtir ki: « tstanbul'da büyük üstat «Si • nan» m ihtifalinde bulunmak icin bilhassa bugün geldhn. Her güzd şeyi seyretmek, her medeni insan içm en büyük zevkrir. Sinan gibi büyük bir adaıra nanl takdir etmek lâzımsa onu takdir edenieri takdir etmek te bir lâzimedir. Tarihte bîr cpk büyük msanlar vardır ki hîç takdir edîlmemiıler, ihroal olunmuslardır. Sinan'm Edîrne'deki saheseri bütün M. Yansen'in dun garda aldığımız brr resmi dünyaca belki Türk'lerden daha ziyade takdir ediimistir. Bütün Türk'ler Sinan hakkında da şunları söylemiştir: « Türk'ler yapacaklan her iste gibi böyük bir adamı yadetmek'e bunen iyismi intihap ebneli ve bunları yadan kendflerine de bir takdir bisseri pacak adamlan bulmalıdur. O zaman aytrmif oiuvorlar.» medeniyetin en yüksek mertebesine eAnkara'mn plânı (.Mabadi 4 üncü sahifede) M. Yansen bundan sonra sehircflik ıınnımıımmmnnmmnmmnmiınnnnnıntNtnnnmnınmııınıınmmnmımmnıtmMiiiiuııuıııııııııiRiııııııuıııııııınıınııııınnıııiHiııı 9flr*boyfcof edilmedikleri kalan Gaîaıe iaray ve Fener takırnianmvan gvzide kaptanlan Zeki ve Nihat kupayı behemehal bir kulübe verebilmek içm başka bir formül tesbit edilmek üzeredir. Alâkadarların ma(lütfen sahifeyi çevirtnie) Graf Zepelin dün îstanbul'a geldi! tstanbul'dan Paris'e telefon İlk telefon mükâlemesi dün yapıldı İstanbul Ue Avrupa sehirleri arasındaki telefon muhaberat tecrübeleri devam etmektedir. Dün sabah Viyana'nın yardımından istifade edilerek «Pa ris>> şehrile görüsmek miimkün olmuştur. Ancak muhabere henüz malum olmıyan sebeplerden dolayı bir müddet sonra münkatf v.lmustur. Muhaberenin tekrar *rsis edildiğine dair geç vakte ka dar mnîumat ahnamanuştır. Paris ile görii*ridü&ü takHirde üç dakikalık her mnlfâleme için 800 kuruş ücret ahna • caktv. tabiat yalnız çizmis değil, ezelden hazırlamıstir. İstanbul'un tabiî li • laanı Haliç'tir. Şhndi Önünde Karakoy koprüsu bulunan Haliç. Biz ts* tanbul'un tabiî ve hakikî limanınm tam kapısma köprü seklinde bir de* mir duvar çekmisiz de gözlerimiz onu gormiyor. Hiç bir rüzgârın teline dokunmadiğı Haliç, tstanbul'un tabiî ve hakikî limanıdır. tşlerînin genislemesi nisbetinde gittikce büyüyerek Kâğitane deresi nîhayetlerine kadar uzanacak olan bu liman dünvanın en güzel liraan'arından biri olmağa havdi harır bekleyio duruyor. Ha'!' İstanful limanı yapıM'^ı zaman İstanbul ebediyete namzet bii yiik ve parlak bir istikbale sahip kılınacaktır. İstanbul'un genç Türkîye Cumhuriyetine lâyık emsalsiz bir mamure olmasının ilk sırrı işte buradadır. Senelerdenberi bitip tükenmez bir feryat seklinde yükseltmeğe çalıştığımiz bu hakikati bugün de kalbinde derin bir İstanbul askı yasadığına kani olduğumuz İstanbul Belediye ve hükumet Reisi Muhittin Beyefendiye arz ve ithaf edivoruz. Kendisine imkânlan RÖsterildiği zaman eumhurivet hükumetinin bu haklı davayı bütün kudretile iltizam ve intac edeceŞinde zere kadar bile yüphemiz yoktur. YUNUS NAui Fotoğraf muhabirimiz Namık Beyin bir nUan hedivesi Dün öğleden sonra Yesilköy'e inen Graf Zepelin Okmeydanı'ndan geçerken...