1 Nisan 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 10

MA ÇiT zi vi Türkiye köy iktısadiyatında toprak rantı İSMAİL HÜSLEN Türkiye köy iktısadiyatında toprak üzerinde müesses içtimai iktısat münasebetlerini tetkik ederken, toprak rantı meselesine temas etmemenin imkânı yoktur. Bugün Türk köyünde toprak ryantı meselesi, gerek köydeki içtimai münasebetlerin devlet tarafından milli iktısat menfaatları lehine şu veya bu istika- mette tesviyesi, gerekse, devletin, iktısadi hayatın insiyaki seyrine tahakküm etmesi bakımından çok şayanı dikkat bir mahiyet arzeder. Makalelerimizi takip edenler, geçen nüshada köydeki borç- lanma şekillerinden bahsederken, Türkiye köy iktısadiyatında mevcut bazı İçtimai-iktısat münasebetlerinin karakteristik hatlarına nazarı dikkati celbetmiş olduğumuzu görmüşlerdir. Orada bilhassa bir “oluş,, safhasında bulunan ortakçılık tarzı üzerinde bir parça tevakkuf olunmuştu. Bu yazımızda mevzu icabı tekrar temas edeceğimiz ortakçılık usulü, köydeki rant meselesile sıkı bir surette alâkadardır. Bu itibarla, bu içtimai mücssesenin bazı hususiyetlerini biraz daha etraflıca tasvir elmemiz lâzımdır. Alelâmum toprak sahibi, toprağı olmıyan veya kâfi gelmiyen köylüye arazi, tohum ve bazan zirai alât, çift hayvanı verir. Mahsulün idrâk mevsiminde tohum ve diğer masraflar çık- tıktan sonra her İki taraf evvelden taayyân etmiş bir miktar üzerinden mahsule iştirâk eder. Toprak sahibi ile ortakçı arasında istihsal münasebetleri, sistem safiyetini muhafaza ettiği müddetçe, nakdi olmaktan ziyade aynidir. Mübadelenin münkeşif olduğu mıntakalarda müstahsiller arasındaki müna- sebetler, nakit vasıtasile teessüs ettiği halde ortakçılıkta bu münasebetlerin bağlanmasına mahsul tevassut eder. Birin- cilerde içtimai miümnasebetler nakidde, ikinciler de emtiada teşahhus etmiştir. Maamafih ekseri istihsal mıntakalarında müba- delenin ileri olmasına rağmen ortakçılığın “ayni,, şeklini mu- 10