9 Ağustos 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

İKTİSADİ VE A. B.D. Dış yardımın hikâyesi Zıhnı Krutçefe göndereceği — nota ve Lübnandaki bahriye sılahen— dazlarıyla meşgul olan senhowıi geçen — hafta ortasında halletmeye mecbur olduğu diğer zor bir mesele vardı: Dış yardımı, buda- ma meraklısı Kongrenin elinden na- sıl kurtaracaktı? Bu yıl Kongreden Karşılıklı Güvenlik Programı için 3,942 milyon dolar -geçen yıldan ya- rım milyar az- istemişti. Buna rağ- men Kongre, otorızasyon Kanunun- da, yardımı 300 milyon indirmişti. İş tahsis safhasına gelince program- da 595 milyon daha kısıntı yapılmış- MALİ SAHADA rı yardım laflarıyla dolu bazı ace- leci yazı işleri müdürleri bu hatır- latışı Amerikanın Türkiyeye 500 mil- yon dolar vermeye hazırlandığı şek- linde tefsir ettiler. Halbuki ortada bu haberi doğru çıkartacak hiç bir se- bep yoktu. Hâdise Başkan Eisenho- werin yardım programını kurtarmak maksadıyla dost memleketleri ileri sürmesinden ibaretti. Amerikan hü- kümeti yıllardır aynı taktiğe başvu- ruyordu. Geçen sene de aynı lâflar or- taya atılmıştı ama bildiğini okuyan Kongre yine de dış yardımı 4,4 mil- yardan 3,4 milyara indirerek bir mil- yar kısıntı yapmıştı. Bunun böyle ol- masına şaşmamalıydı. Zira üyelerinin çoğunun dış yardımı sevmediği Kon- grede, dış yardımın en amansız düş- Az gelişmiş memleketler İktisadi tı. Eisenhower bu 895 milyonluk bu- damanın 500 milyonunu geri alma azmindeydi. Bu sebeple geçen hafta- nın ortasında Cumhuriyetçi Parti şeflerini topladı ve 2 saat 20 dakika- da onlara dış yardımın hayatî ehem- miyetini anlatmağa çalıştı. Kongre üyeleri yıllardır duydukları delıllerın bir defa daha sıralandığım gördüler. Dış yardım kesilirse Amerikanın em- niyeti tehlikeye — düşerdi.. Rusların iktisadi taarruzuna — cevap ve ermek lâzımdı. Büyük askeri yükler altında ezilen dostları düşünmeliydi, vs.. Ei- senhower bu arada tabii ki son Orta- Doğu buhranını da delil olarak kul- lanmak fırsatını kaçırmadı. Hiç de- ğilse milyonu kurtarmak Bizim ga- kulakla- dım ihtiyacını hatırlattı. zetelerin son — günlerde harbin - piyonları manı olan Mr. Otto Passman kilit mevkiini işgal ediyordu. Evvelce top- tan buz dolabı ve lokanta malzemesi atan Mr. ssman, Temsilciler Meclisinde dış yardımın tahsisini ya- pan tali komitenin başkanıydı. Çiftçi Kuzey Louisiana'nın bu uzun boylu temsilcisi Dulles'ın dış siyasetinin en büyük lövyesi olan dış yardıma budamayı kendisine başlıca iş edin- miştir. Kongre, dış yardım için yük- sek meblaglara müsaade — etse bile sıra tahsis isine gelmektedir. Pass- man'ın tâli komitesi, kendisine sunu- lan rakkamı 1stedıgı gibi budamakta serbesttir. Tahsis Komitesi de insiya- ki bir şekilde, Passman'ın görüşleri- ne iştirak etmektedir. Meselâ geçen sene Rus, iktisadi taarruzunu cevap- landırmak gayesiyle büyük ümitlerle kurulan uzun vadeli kredi -hibe de- ğil- vermekle vazifeli "Kalkınma İk- raz Fonu", eski uzdolabı satıcısı- nın kurbanı olmuştur. Eisenhower idaresi, bu fona, Kongrenin biribir formalitesinden — kurtarmak için üç yıl zarfında kullanılmak için 2 mil- yar dolar istemişti. Amerikanın men- faatlerinden çok, salâhiyetlerine düş- kün Passman'ların mebzul bulunduğu Kongre, tabii ki böyle bir talebi ka- bul etmedi. Usun mücadelelerden sonra fon 300 milyo dolarla -o da bir yıllık- kurulabıldı Bu yıl Kalkın- ma Fonuna 625 milyon dolar isten- miştir. Tâli Tahsil Komitesi, Eisen- hower'dan gelen tazyik karşısında 415 milyon dolara rıza göstermiştir. Ama Passman oralı değildir. Tahsis Komi- tesinde nüfuzunu kullanarak, fonun kaynaklarını 800 milyona indirmiştir! Mücadele henüz bitmiş değildir. Ei- senhower Hükümeti, Kongre in bu- dama merakını yenmek için geniş bir kampanyaya girişmiştir. Bu mak- satla iki partinin de desteklediği, Eric Johnston'un başkanlığında bir Milletlerarası İktisadi Kalkınma Ko- mitesi kurulmuştur. Bu Komite nü- fuzlu tazyik grupları temsilcileri ni -Türkiyenin de 150 bin dolar ma- aşlı Dewey adında bir "tazyikçi"si Washıngtonda bir araya getirmiş, onlara Tru Steven- i tarafın- dan dış yardımın hayati ehemmiyeti hakkında nutuklar vermiştir. Diğer bazı bölgelerde de aynı sahne tek- rarlanmıştır. Bundan başka, dış yar- dım programını halka anlatmak için, Temsilciler Meclisi Dışişleri Komi- tesinin iki üyesi bütün şehirleri do- laşmıştır. Ama bildiğinden şaşmayan sayın Kongre üyelerini ikna etmek hakikaten zor bir iştir! Dış yardımın blânçosu Türkiye dahil Avrupa memleketle- rinin iktisadi kalkınmasına tah- sıs edilen Marshall Yardımı bittiğin- n beri, Kongre bir türlü dış yardı- ma yanaşmamaktadır 1952-53 yılın- dan beri dış yardım — azalmaktadır. Sadece yardımın miktarı küçülmekle kalmamakta, dolarlar iktisadi saha- dan askeri sahaya kaymaktadır. Aşa- ğıdaki tablo, Marshall Plânının sahne. ye konmasından beri her yılkı Ameri- kan dış yardımının — seyrini göster- mektedir: Amerikan Yardımı (milyar dolar) 1948-1949 6.4 1949-1960 52 1950-1951 TA 1951-1952 W 1952-1953 6.0 1953-1954 47 1954-1955 2.8 1955-1956 2.7 1956-1957 3.8 1957-1958 34 1958-1959 3.9 (Hükümetin teklifi) AKİS, 9 AĞUSTOS 1958