9 Ağustos 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

sadece icranın şefiydi, halbuki yeni Cumhurbaşkanı hem y icranın şefi, hem icra ve teşri organları arasında hakem rolündedir. Yani yeni cumhur- başkanı -ki De Gavlle olacaktır- MacMahondan çok yükseklerde otur- maktadır Sol partıler projeye karşı şimdiden vaziyet almışlardır. ferandumun, Anayasası- nın tasvibiyle netıcelenecegınden şüp- he edilmemektedir. Yalnız yeni Ana- yasa, şimdiye kadar mütereddit bu- lunan sol partileri Generale karşı da- ha hasmane bir tavır almaya bir a- raya gelmeye zorlıyacaktır Diğer taraftan Cezayirde Ordunun ayaklan- masıyla başlayan askeri diktatörlük tehlikesi azalmıştır. Böyle bir durum Fransayı eninde sonunda bir iç harbe sürükliyebilir. katır mı, kırk satır mı? Kırmızı kaplı kitap, Fransanın a- navatan dışındaki toprakları hak- kında da hükümler ihtiva etmektedir. Anavatan dışındaki memleketlere Uç şıktan 'birini tercih hakkı bırakılmak. tadır. Bu memleketler ya eşit hak- larla Fransız vatandaşı olabilirler (entegrasyon), ya statükonun deva- mını istiyebilirler, ya Fransayla fe- deral bağlarla bağlanmayı kabul edebilirler. Bu federasyonun ne biçim bir kuş olacağım tayin, tabii ki Fransaya aittir! Bu hükümler tarihin akışım an- ladıgı söylenen General de Gaulle'- n hâlâ mazideki fildişi sarayında yaşadıgını göstermektedir. Anaya- sa prOJesıyle demode bir paternalizm nümunesi veren General de Gaulle ve etrafındakiler, eski müstemlekele- rin herşeyden önce istiklâl istedikle- rini ve ancak ondan sonra Fransayla şu veya bu şekilde bir işbirliğine gıt— meye razı olacaklarını ve ancak kar şılıklı rızaya dayanan bir 1şbırlıgı— nin bir işe yarıyacağını anlamamak- ta Israr etmektedirler. De Gaulle Fransası, tarihi bir şansı bu şekilde kaçırmaktadır. Yakında Hindiçini, as, Tunus ve Cezayirden sonra Af- rikanın ortasında da kanlı bir İstik- lâl harbinin başlamasına şaşmamalı- dır. Mutedil bir adam olan Vedel, bu hükümleri bir "suç" say makta ve "Acaba çıldırdık mı? Allahlar bizim mahvımızı mı istiyorlar?" demekte- dir. Nitekim şimdiye kadar itidal ör- nekleri veren ve Fransaya bağlılık- larından şüphe edilmeyen Afrikalı li- derler — seslerini yükseltmişlerdir. Fransada bir ara bakanlık yapan Lebpold Senghor yeni teşebbüsü 1946 ya nazaran bir gerileme" say- makta ve güdülen gayenin "bu mem- leketlerin Fransadan — ayrılmasının i" olup olmadığını sormaktadır. Kamerun Başbakanı Ahidjo'ya göre, proje realist değildir. Son dakikada bir değişme vuku bulmazsa -çok za- yıf bir ihtimal- Fransa dostlarına si- lâhı ele almaktan başka yol bırak- mamaktadı Anayasa prOJesı karşısında en az AKİS, 9 AĞUSTOS 1958 sukutu hayale uyrayanlar, hâlen bir Fransız vilayeti olan Cezayiri istik- lâle kavuşturmak için çarpışan Ce- zayirli milliyetçiler olmuştur. Onlar General de Gaulle'den Zzaten fazla bir şey beklemiyordu. Kırmızı proje sadece görüşlerini teyit etmiştir. İs- tiklâle kadar savaşa son vermiyecek- e Adamın herşeyi günlük güneşlik edeceğine inananların artık gözlerini açması lâzımdır. Milli Kah- raman De Gaulle'ün V. Cumhurıyetı kimsenin beğenmediği IV. Cumhuri- âetı aratmaya namzet görünmekte- ir Venezuella Hürriyetin fiyatı G eçen hafta Iraktaki genç subay- ların hükümet darbesinin akisleri DÜNYADA OLUP BİTENLER ilerliyorlardı. vakkat hükümetin başkanı A- miral Larrazabal müşkül durumday- dı. Âsi generalleri nasıl durduracak- tı? Aynı muhitin adamı olan Larra- zabal, esasen General Castro Leon'- un fikirlerini paylaşıyordu. Bu sebep- le âsileri durdurmak için halka mü- racaat etmeyi düşünmedi ve âsilerle muzakerelere başladı Fakat kuvvet- Demokrat) Partisi ve sendıkalar aynı fikirde değildi. Asilerle masa başına oturan bir hü- kümetin, meşruiyetin zor kuvvetiyle inkâr edılebılecegını kabullendiğini ileri sürüyorlardı. Askeri faşizmle uzlaşmaktansa, iç harp evlâydı! İlk harekete geçen Caracas üni- versitesi talebeleri oldu. Ocak ihtilâ- li sırasında askerlerden ele geçirdik- leri silâhları tekrar ellerine aldılar. Macar ihtilâlinin meşhur ettiği "Mo- lotof Kokteylleri"ni — hazırladılar ve Carracas'ta ayaklanan orduyu yıldıran halk Hep askerlerin devam ederken, Venezuellada da Or- du iktidarı ele geçirmek istedi. Fakat Iraktaki subaylar halkın desteğini bulduğu Venezualladakiler halde, karşılarında halkı buldular. Halk için yapılan hükümet darbesi muvaf- fak oldu, halka karşı girişileni hezi- metle neticelendi. Hâdise, Ordu Şefi General Castro Leon'un bir ültimatomuyla başladı. Castro Leon basının sansür altına a- lınmasını — seçimlerin belli olmayan bir müddet için tehirini ve partilerin feshini istiyordu. Diktatör Jimenezin devrilmesinden beri başlıyan demok- ratik hayat, aristokrat ordu şeflerini Ürkütmüştü. Ültimatomun boş bir lâftan ibaret olmadığını göstermek için Ordu birlikleri başşehre doğru dediği olmaz ya... gece yarısı otomobillerle — dolaşarak klakson gürültüleri vasıtasıyla halkı tehlikeden haberdar ettiler. Derhal 0 bin insan sokağa fırladı ve Cum- hurbaşkanlığı — sarayının — etrafında toplandı. Ertesi gün sendika umumi grev ilân etti. Greve sadece ışçıler değil, avukatlar, doktorlar ve iş a damları da riayet etti. Artık uzlaş— ma kapıları kapanmıştı. Ya kanlı bir iç harp olacaktı, ya Ordu emel- lerinden vazgeçecekti. Nitekim Ordu, şahlanan, halk kuvvetleri karşısında geriledi. Asi subaylar istifalarını ver. diler ve şef'lerı Castro Leon memle- keti terkett Caracas halkı hurrıyete lâyık ol- duğunu bir defa daha göstererek de- mokrasiyi kurtarmıştı. 21