1 Kasım 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 37

an. ilk tir. ndi im- yan oli- a - ol- cını cek rını bu dan yi ıâaSI irü- ele- ezal gtır- mü- rına ) ve çin" den yarattığı reaksyonlar ve kaytak Çirticat) hareketler olarak kabul edebiliriz. Bunların arasında, İtalyan faşizmini de ilâve etmek suretila, eğer bir takırma farklar bilhassa siyasal. ayrılıklar göze çarpıyorsşa, bunların sebebi, bu memleketlerin sadece ger- maye Ve sermayedarlık bünyelerinde olan farklardır. Kendini tehlikede görünce ucsuz bucaksız imparâtorluğunun pazar ihtiyatlarına sığnıyan bir İngiliz kapitalizmi ile kendine lâzım olan pazarları en menfi şartlar dahilinde ancak yeni yeni araştırmağa başlamış bir İtalya arasında, elbetteki faşizm bha- kımından da bir takım farklar olacaktır. Keza, dünyanın en büyük ve en mütekâmil bir içpazarıma malik bir Amerika ile, sermaye terakümü imkânlarından harp muahe- delerile, yabancı pazarlarda mal satmak imkânından da buhran tarafından menedilmiş bir Almanya arasında, iki faşizmi tetkik ederken, elbette ki yine Birçok ayrılıklarla karsılaşacağız. Almanya ile İtalyada, birinin imperializmi muvaffak olamamış ötekininki de geçikmiş olduğu için, sermaya bakımından ya pek az bir ihtiyata raslıyor yahut böyle bir ihtiyatın hiç mevcut ol- madığını görüyoruz. Nasıl altındaki &teş harlı fakat içindeki su az bir tencere ergeç kendi dibini aşındırırsa, Alman ve İtalyan faşizmleri de pek kısa' bir zaman zarfında; liberal kapitalizmin bütün bir yüzyıl içinde biriktirdiği kıymet hükümlerini aşındır- mışlar ve faşizmin en. tahripkâr, en doğmatik nmev'ini temsil eylemişlerdir. İşte 1934 yılı hasseten bu bakımdan karakteristik bir yıldır. Av: rupada, az çok fasist olmıyan bir formüle yanaşmamış pek az memleket kalmıştır. Her yerde, iktidarı ele geçiren (bumm de mokratik yahut antidemokratik bir şekilde yanpılmış almasmın ancak tarihi bir ehemmiyeti vardır) kuvvetler, sosyalist fikir- lerin müdafaasını kapitalizmin muhafaza edilehilmesi nisbetin: de üzerlerine almışlar ve Hheral nizamın hususiyetletinden biri olan sınıf kavgalarına son çekmişlerdir. Burada da, sınıf kavga- sının önlenmesi tarzı, ancak zekil bakımından mühimdir. AlL rmenyada, bu, fırkaların kaldırılmasile, Fransada bazı fırkaların ürkütülmesi ile, Amerikada üstalıklı bir propaganda ile, İtalya, Japanya, Avusturya ve Bulgaristanda hükümet darbelerile elde 37