1 Kasım 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 12

şimdi bu fütuhatın ökonamik yaşayış sahasındaki izlerini takibe çalışalım: B Milli kredi işlerinde devletin hâhimiyeti: İktısadi teşebbüslere yardıma veya alkzmıya amâde bulunan harc- ketli para sermayesi, milli iktısat kuruluşumun dan biridir. Milli iktisat teşebbüsleri bu emre amade ve hareketli para sermayesini kredi kanalındamn ve kredi veren müesseselerden alır. Eski Osmanlı Türkiyesinde -Ziraat Bankasının cüz'i sermayesi müstesna sayılınca- kredi kaynakları kâmilen ecnebi idi. Ve bü- tün para hareketleri ile faiz ve iskonto seviyelerini, hattâ devleliri makanizmanın (Osmanlı ana unaurların— mali itibarını temsil ve idare eden Banlkcası) üstünde ecnebi bayrağı bulunuyordu. Demiryolları, li- manlar, maden işletmeleri, Lelediye tesebhüsleri gibi büyük islet- melerin kâmilen ecncbi olan sermayelerine mutavssatlık eden kredi müceseseleri de kâmilen yabancı idi. Büyük zirai istihsalüâ- ta (tütün, pamuk, meyvalar...) toplancılık ticaretine, ithalât ve 'hracat kredisime ecnebi bankalar hâkimdi. Millf kurltuluş hareketinin zaferinden sonra her tarafta iktisadi işlere atılan yerli şermayelerin 1923-1926 arasındaki hezimetleri milli kredi kaynaklarının bulunmaması ve ecnebi bankaların avanlürleri yüzünden uldu. Bugün bir milli kredi şebhekemiz vardır. İskonto, faiz, paramızın fiyat hareketlerini ve devletin mali itibarini bir milli banka temsil eder. Demiryolu, deniz, maden işlerinde, sanayide; itha- lât ve ihracat işlerinde hâkim kredi milli kredidir ve bu milli kredi şebekesinde hâkim sermaye ise devlet sermayesidir. Bina: enaleyh devletçilik milli kredi sahasında hâkimiyeti tesis ede- cek bir fütuhat merhalesine varmıştır. Şu rakamları görelim: Mevcut bankaların itibari sermayeleri yekün 113.125.000 Bu sermayeden devlete ait olan kısım 98.000.000 Husus1 teşehbüzslere kalan 15.125.000 Devlete nit sermaye içinde Merkez Bankasının bir kısım hizsse tertipleri de dahil işe de buna karşılık devlet işletmesi sayıl- 12