1 Şubat 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 46

aa beneler &ltını temzil eden gümüş Para kullanmıştı. Gümüş para tedavülü mesclesi bu şekilede — vazedilmiş ülseydı. — helki tenkile mevza omlazdı Fakat gümüşçüler altının utlmasını ve gümüşü altının verine — kiymet ülçüsü olarak alhınmasını (bimetalizmm) teklif ediyarlar — (lalbuksi gümlşüu yerini kiymet — ölçüsü olarak aluna bırakmasının — başlıca tatiht sebebi şümüş kıymetinin pek ziyade müte- meyviç bir hal almasından — müttev 1 Heri, Teknik tarakkilerinin ber sahuya girmesi gümüş istihsalini de pek sivade ucuzlattı. Esisen gümüş diğer madenlerle bitlikce istihsal — edildiğin- den diğer madenlerin istihsali arlukça gümüşün de detihisa'i arıt. — Geçen asırın başlarında fevkalâde genişlemeğe başlıyan dünya ıküsadiyatı, kışmeli sabit ve yüksek kıymetlere makes olabilecek hir kıyımet Ölçiüsüne ihtivaç gösterdi. İşte bu ihtiyaç ilk defa Tagiltereyi 1816 de altını "Valucarisch Chartıle, para maddesi olarak kabule şevketti. İngiltereyi takihen diğer dev- letler de — tedricen altn — esasına geçtiler. Filyaki gümüş 30n zamuanlara — kadar para maddesi olurak uxak şarkra kollanılabildi. Fakat buzünkü —dünya buhranı gümüşü bu sön ilticagklıncan da koğüyor. Arlık dünya yüzünde kışmet ölçüsü olarak tek biz madde kalmıştır. Altın. Bir İogiliz mütekassısı, “gümüşün bortalarda kiymesli maden teldkki edilmeyip patares yalını kauçuk — gibi kote edileceği zamamı güzmek pek yakındır, diyor. Hakikaten gümüşün bügünkü vaziyeri, patatesin, bakırın veya kauçuğun — vazlyetinden, pekte farklı değildir. Hattâ Karteller tarafn- dan sun'i olarak yüksek — turuları bazı 46 metaların fiatları gümüş — Hatından daha müstakardır. Meselâ hsrpten eyti gümüşle rikelin nisheri 1; 24,5 iken 1913 te 1:58 iken büğlin — 1:38 - olmuştur. Yalrız 1930 seresinde, gümüşün Tiati 1039 sencsine nazarın yüzde Af düş- harpten sonra 1:13.7, Dakırın ise müştür. 1982 seneşinin birinci ayında, gümüş flatlarımın 1920 senesindenberi vasıl olduğu en yüksek seviye 859.50 buçuk şilin, en düşüğ seviyede Tİ şiindir! Son uylarda gümüşün altın'a nisbeti 1:70 olmuştur. Halbaki LO0 senesinde mozdal-para sistemi (Dop pelwuelhrang) — için nomul — nisbet İ:(5 olarak kabul olunayordu. Bütün bunlar gözreriyor ki kıvmeti bu kadart müremevvyiç bir madenin, piyasada kışmetlerin umum! & çüsü olamusına iktisadi imkün şoktar. Hadisat, bir Alman ikidsatçsının — afaile gümüş hukkındaki san hüsmünü şöyle ver- miştir: “Gümüş, mavcudu büyük mik- tarlara baliğ olan, vE müremadiyen büyük miklurlarda istihsal edilen ve istihlâk miktertı ise gitikçe azaları Ve sanayide kabili İsdmal mağde olarak hügüne kudar pek az ehemmiyet ka- asamış ulan bir matadır. » Gümüş todavülü lehinde Avrupa ve Amtzikada — yapılan — propazancdanır arkasında, ellerinde axzlın gümüş stük- ları kelmiş olan — tcustların men'fanli gizlidir. Bilkassa Şukta gümüşlin ida - müesi veye iliyası yolunda nrta, atılan her fikrin ve her teklitin, uıirıü;'(.r.n'ı satmak istiyen trustların menfyylla hizmeç ermekten başka bit faidesi yok Avrapa ve Amcrika sermayedarları bize gümüş stoklarını sürmek isliyar- laz, dikkat edelim. YU