1 Şubat 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 33

şuvrunda minneti ve saltanatı yaşar, fakat toprak üstünde mezarı halâ belli değildir. Fakat iş bir gönlül bahsından çıkıp ta bir irfan bahsına dö- nünce, halkın irfanına hizmet edenlere karşı minnetin mahi- yeti oldukça değişir. Çünkü bir fikir hizmeti, bir dogmun, yahut bir gönül heye- canının, bir an'ana halinde nesilden nesile nakledilişi kadar kolay ve basit deygildir. Fikrin intikaline benzemez. Bir milletin fikir tarihi, mütemadi arayışların, mütemadi buluş ve işleyişlerin öyle bir zencirlenmesidirki, bu zencirin halkalarında o millet içinden çıkan mütefekkirlerin ismi ve nişanesi ne kadar çoksa, o fikir sistemi o kadar milli ve ori- jinal sayılır, Binaenaleyh münevverlik bahsında minnet, eski fikir unsurlarının yeni fikir unsurlariyle tamamlanması ve devam ettirilmesi şeklinde ahlaklaşır, Münevverin borcu, memlekette, cihan seviyesinden hiç te geri kalmayan ve cihanım bütün fikri terakkileri ile beslenen bir münevverlik yaşatırken bu seviyeyi, milletin içinden gelmiş olan milli fikir unsurları ile daima zenginleştirmeye çalışmaklır, © Ziya Gökâlp, Türk tarihinde bir devrin ideolojisini en gü- zel temsil eden adamdır. Bugünkü neslin görüş ufku normal inkişaf etmiş her münevverinin tahteşşuurunda, Ziya Gökâlp- ten muhakkak bir eser vardır. Devrinde temsilettiği ideolojinin bütün anasırmı, efsane- gİni, şiirini, tarihini, felsefesini ve siyasetini herkese rağımen ve yalnız başına yapan ve tesir sahalarının hududu itibariyle bu kadar verimlilik gösteren bir mütefekkirin tarihimizde misa- lini bulmak kabil değildir. Filhakika, Harpbaşı Türkiyesile bugünkü Türkiye artık iki ayni keyfiyet değildir. Filhakika, bugünkü milli hayat şart- larımızla, Ziya Gökâlpm müessir olduğu devrin hayat şart- ları ve meseleleri arasında esaslı farklar mevcuttur. Ö gün gaye olan bir çok şeyler bugün tehakkuk etmiş, o gün mevcut olmıyan yeni gayeler bugün peydâ olmuştur. Ziyu Gökâlpın şahsiyetini yapan ve ona fikri sisteminin esaa unsurlarını veren pekçok şeniyetler değişmiş, yahut eskimiştir. Meselâ aşikar bir şeydir ki, esasen cihanşümul bir hadise olan Türk inkılâbının bugün cihan mikyasında genişlettirilmiş 33