20 Mart 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

naat, hastanın komadan çıkamıyaca- ğıydı. Gerçi, hasta bazı tesirlere ref - leksel cevaplar overiyordu ama, bu muvakkat bir zaman içindi. Beyin hücrelerinin öldüğü mutlak ve mu- hakkak olduğuna göre mukadder akı- beti beklemekten başka çâre yoktu. Hastanın başındaki doktor İsmail Elevlinin yanına bir yardımcı verildi ve beklenmeğe başlandı. Tabii, gerek- li müdahalelere devam edilerek... Haf- tanın ortasından sonuna doğru, emek- li Albay Arif Özdeşin sıhhat grafiği iyiye doğru gidiyor ve bu iyiye gidiş -pek uzun sürmeyeceği bilindiği hal- de- başta Saim Bostancıoğlu olmak üzere bütün doktorlar tarafından dik- kat ve heyecanla takip ediliyordu. Ancak ecel, hep pusuda bekliyordu. Tıb edebiyatında kalp Bu arada ilim adamları, değerli kalp mütehassısları bir defa daha ki- taplarının üzerine o eğildiler ve kalp adı verilen bu küçük pompanın tet- kikine koyuldular. Saim Bostancıoğ- lunun yaptığı -bir dahiliyeci olması na rağmen- başardı operasyonun bir faydası da bu oldu. Esasen, duran kalbi o çalıştırmak için yapılan bu tip müdahaleler tıb âleminde hayli uzun bir maziye sa- hiptir, İlk zamanlarda bu müdaha- leler, göğüs kafesini oaçarak kalbe dokunmak suretiyle değil de, dıştan müdahale seklinde olmaktaydı. Kal be doğrudan doğruya müdahale, on beş yıl öncesinden başlamaktadır. Kalbin ani durması, ya da durak lamasında en önemli rolü oynıyan ok- sijen yetersizliğidir. Daha doğrusu, durma mekanizması ne olursa olsun baş sebep, oksijenin hayati dokulara, yani kalp etine ve beyne yeteri ka- dar gidememesidir. Ani kalp durma- sı -cardiac arrest-, en ziyâde ameli- yatlarda hasta uyurken ortaya çı- kar. Anesteziyi sağlıyan ilâcın veri- lirken refleksle kalbi durdurması ka- dar, bu ilâçların beyni ve kalbi kan- sız bırakması da önemlidir. Özellikle anestetik ilâç fazla dozda verilirse kalp durması daha sık görülmektedir. Aşırı kan kaybı, koroner damarla nmn türlü sebeplerle tıkanması, ani kalp durmasının diğer önemli sebep- leridir. Kalp durması her insanda görülebilirse de, hazırlayıcı bazı fak- törlerin bulunduğu da bir gerçektir. Bu faktörler şöylece sayılabilir: Bir kalp hastalığının varlığı, akciğerlerde vital kapasiteyi azaltan bir bozuklu- gun bulunuşu, anemi, şok, metabo- lizmayı bozan hastalıklar, kişinin ateşli olması, beslenme yetersizliği... Ani kalp durmasının mekanizması dönüp dolaşıp oksijen yetersizliğine AKİS, geldiğine göre, gerek bu durmayı ön- lemede, gerekse tedavide ilk göz önün de tutulacak şey, anestezi yapılan, yada miyokrat enfarktüsü geçiren hastalara daha başlangıçtan itibaren oksijen vermektir. Oksijensizlik yü- zünden kalbi durduran, hiç değilse yavaşlatan bir refleks vardır. Kalp kasından çıkar, beyne gider, gene git- tiği sinirin başka dalları ile döner, Özellikle kalbi besliyen damarlar tı- kandığı, yâni enfarktüs olduğu za- man ortaya çıkar. Bu yüzden ameli- yat onlarla enfartüslülerde bu ref- leks herzaman göz önünde tutulmalı, gereken tedbir alınmalıdır. Vagus si- nirinin etkisini azaltan ilâç atropin- dir. Böyle hastalarda atropin enjek- siyonlarım ihmâl etmemek yerinde olur. Duran kalbi çalıştırmak için müm- kün olan süratle müdahaleye geç- TIB Kalbin altında açılmış olan yerden kalp ele alınır, dakikada 60-80 defa, iki elle sıkıp bırakılır. Bu manevra» ya aralıksız devam etmek şarttır. Ö- zellikle ameliyat masasında birdenbi- re duran kalplerde böylesine bir mü- dahale daha kolay olmaktadır. Amaç, mümkün olan çabuklukla beyne kan gitmesini sağlamaktır. Oksijen verilmesi ve masaj kalbin çalışmasını sağlıyana kadar kalpten oksijenli kanın çevreye gitmesi işini görebilir. Kalbin yeniden çalışıp ça- lışmıyacağı, çalışacaksa nekadar za- man sonra bunun başlıyacağı kestiri- lemez. Masajı yaparım yardımcıların- dan biri sürekli olarak hastanın nab- zını yoklamalıdır. Hafiften başlıyan atım elle duyulduktan sonra, masaja daha bir süre devam etmek gerekir. Arada bir bu iş yavaşlatılır, kalbin kendi kendine atıp atmadığı kontrol Dr. Bostancıoğlu tebrik ediliyor Galip sayılır bu yolda mağlüp mek esastır. Çünkü, boşuna geçen saniyelerin bile değeri büyüktür. Be- yin dokusu oksijensizliğe, normal şartlar içinde, ancak 3.5 dakika da- yanabilir. Bundan sonra kişi yaşama- ya yeniden dönse de, sinir sistemi ile ilgili son derece önemli bozuklukla- rın ortaya çıkması önlenemez. Nabız alınamaz, hayat belirtileri kaybolur ve kalbin durduğu kanısına varılırsa, ele geçen ilk araçla, öyle temizliğe fi- lan bakmadan ilaçla kalbi çalıştıra- bilirim umuduna kapılmadan hemen göğüs açılmalı ve masaja başlanma- lıdır. Bu yüzdendir ki Dr. Bostancı- oğlunun davranışı mükemmel bir davranış olmuştur. Kalp durunca Kalp masajı yapıladururken el al- tnda bulunan © 100 oksijen, o so- lunum borusunda yapılan bir şak a- racılığı ile akciğerlere (o verilmelidir. edilir. Bu arada, kalbin doğrudan doğruya içine adrenalin solüsyonu ş1- rınga etmek te faydalı olur. Ancak, burada dikkatli davranılmalıdır. Tav- siye edilen miktar, binde birlik so- lüsyondan yarım santimetre küptür. Kalp ya büsbütün durur, ya da ka- rıncıklar titrer bir durumda canlı- lık gösterir. Her ikisinde de çevreye kan gitmez. İkincisine ventrikül fib- rilasyonu adı verilir. Eğer fibrilasyon önlenebilirse, kalbin yeniden çalışma- ya başlaması mümkün olur. Bunu sağlamak için Defibrilatör ismi verilen âletler kullanılmaktadır. Elektrik şoku yaparak fibrilasvonn ortadan kaldırır. Son vakada da böy- le bir âlet kullanılmıştır. Büsbütün duran kalplerde de kullanılabilir. An- cak öteki kadar pozitif bir sonucu yoktur. Defibrilatör kullanılırken ma- 21