13 Nisan 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

DÜNYADA OLUP BİTENLER Elızabeth D Pariste bayramı Harp ve ahlâk Geçen hafta, Elysee sarayının Ba- kanlar Kurulu salonundaki bü- yük masa etrafında toplanan Fran- sız kabinesi Savunma —Bakanının izahlarım dınlıyordu. Bakan Bourges -Maunoury, sakin kuru bir sesle Ce- zayirdeki vazifesinden geri alınmasını isteyen bir generalin nizamlara aykı- rıhareket ettiğini anlatıyordu. Gene- ral disiplin cezasına çarptırılmalıydı. Savunma Ba- Hattâ Fakat diğer bakanlar kanı kadar sakin değillerdi. pek heyecanlı görünüyorlardı. Bizzat Cumhurbaşkanı Coty, generali böy- le bir harekete sevkeden sebeblerin incelenmesini istiyordu. — Cezayirde neler oluyordu? Çoktan beri yazar- lar, Universite hocaları Fransız ordu- sunun Cezayirde başvurduğu usulle- rin Nazilerinkinden farklı olmadığı- nı yazmaktan çekinmiyorlardı. Şim- di bizzat Cezayirli milliyetçilerle çar- pışan bir general de kutlanılan me- todların askerlik şerefine aykırı ol- duğunu düşünerek süanını bırakıyor- du: General Bollardiere, Fransız or- dusunun en genç, en parlak subayla- rından biriydi. 1930'da Saint Cyr'den mezun olduğu günden beri hayatı harp meydanlarında geçmişti. 1940 da Hür Fransaya katılırken, meşhur Legion Etrangere'de yüzbaşıydı. Tob- rukta, El Alemeynde, Ardenlerde çarpışmıştı. Hindi Çini çarpışmala- rında meşhur paraşütçülerin kuman- danıydı. Askerleri tarafından cesur bir adam olarak tanınıyor ve çok se- viliyordu. Ona "Bolo" adını takmış- lardı. Ömrü savaş meydanlarında ge- çen bir adamın, silâhını bırakması için Cezayirde müthiş hadiselerin ce- Ordu, askerlik reyan etmesi lazımdı. şerefiyle telif edilemiyecek işler yap- malıydı. General istifti etmezden ev- vel, hükümetin hakkında takibat aç- tığı Cezayirden dönen bir gazeteciyi müdafaa etmek için yazdıgı bir mek- tupta şöyle diyordu: "Kısa vadede müessif olmak bahanesiyle medeni- yetimizin ve ordumuzun büyüklüğü- ü meydana getiren ahlâk kıymetle- rini gözden kaybetmekten — doğacak büyük tehlikeye halk efkârının naza- rı dikkatini çekmek son derece arzu- ya şayandır". Majestelerini karşılamaya hazırlanan — Seine 86 yıldan beri beklenen gün 20 General Bollardiere Askerliğin — şerefi Bir de profesör İysee sarayındaki büyük masa et- rafında toplanan Fransız kabinesi General Bollardiere'den başka, Pa- ris Hukuk Fakültesindeki derslerine son veren — ve vatanperverliğinden kimsenin şuphesı bulunmayan Prof Rene Capitant'ın meselesini de ko- nuştu. Hükümet, De Gaulle'ün bu es- ki bakanına karşı her hangi bir mü- eyyideye başvurmaktan çekindi. Ma- amafih hukukun "ayak altında" çiğ- nendiği bir memlekette hukuk okut- mıyacağını söyleyen profesöre maaşı- nın kesildiği "el altından" bildirildi. İşte bu sırada bir başka profesör, Cezayirde takip edilen usullere karşı baş kaldırıyordu. Cezayir Hukuk Fa- kültesi Dekanı Jaaues Peyrega Sa- vunma bakanına bir protesto mektu- bu gönderiyordu. Dekan Jagues Pey- rega da Fransız ordusunun Cezayirde Nazilerin usullerine başvurduğunu söylüyordu. Susarsa suç ortağı ola- caktı. İnandığı kıymet hükümlerine taban tabana, zıt hareketler karşısın- da susmak bîr suçtu. Jagueses Peyrega da; tıpkı Rene Capifent gibi "evlâd ü eyâl sahibi" idi; ama viran olası ha- neden evvel, inandığı ahlak prensip- lerini düşünüyordu". İnsan haklarının beşiği olan Fransanın, bu hakları hi- sayması karşısında - susmuyorlardı. İşte Batı buydu, Fransa buydu... İran Haydutların oyunu C;ğeçen haftanın başında bütün dün- basınında İran Başbaka Hüseyin Âlâ' nın istifası ve Irana ya- pılan Amerikan yardımının durdurul— AKİS, 13 NİSAN 1957